- بسم الله الرحمن الرحیم
- اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
- امیر المومنین – نهج البلاغه – متقین - 81- كارزشت از او دور است «بعيدا فحشه»
- (مىبينى پرهيزگار را كه) از گفتار و كردارزشت و ناسزا بركنار است.***
- شرح: از صفات ديگر پرهيزگاران اين است كه از فحش دورى مىكنند، در فارسى «فحش» را براى سخن زشت استعمال مىكنند، ولى در نزد عرب فحش و فحشاء اعم از قول و عمل زشت است
- مفردات راغب مىگويد «الفحش وَ الفحشاء و الفاحشة ما عَظُم قُبْحهُ مِنَ الافعال و الاقوال»:
«فحش و فحشاء و فاحشه هر فعل و قولى است كه زشتى آن و قُبح آن زياد باشد».
- مولى نمىفرمايند كارزشت نمىكنند، بلكه مىفرمايد: كارزشت از آنها دور است و اين تعبير بليغ تر است «الكِنايَةُ ابْلَغُ مِنَ التَّصريح».
- گاهى مىگوئيم فلانى اين كار را نمىكند و يك وقت مىگوئيم، اين كار از او بعيد است، پرهيزگاران نه اينكه كارزشت و ناپسند نمىكنند، بلكه با كارزشت بسيار فاصله دارند، زيرا كشش درونى آنها و جاذبه قلبى آنها فقط گفتار و اعمال نيك را جذب مىكند و با سخن و عمل نكوهيده، سنخيتى ندارد، چشمهاى كه منبع آب زلال است نمىشود از آن آب گنديده و عَفِنْ تراوش كند، منبع آب زلال، آب زلال مىدهد.
- اين كه در فارسى فحش را در مورد حرف رشت استعمال مىكنند، به خاطر بارز بودن فحش زبانى است، فحش زبانى به خاطر كثرتش، فحش عملى (عملزشت) را تحت الشعاع قرار داده، و ما نيز با اين كه در فرازهاى اول خطبه «منطقهم الصواب» درباره زبان و آفات آن سخن گفتيم باز اشارهاى به روايات مىكنيم.
- درباره مذمت از شخص فَحّاش روايات زيادى آمده و او را به آتش وعده داده است، مرحوم خوئى 5 روايت در ذيل اين فراز آورده است.
- ابى بصير از امام صادق (عليه السلام) نقل مىكند كه فرمودند: «مِنْ علاماتِ شِركِ الشِّيْطان الَّذى لا يُشكّ فيه ان يكونَ فَحّاشاً لا يُبالى بِما قال و لا بِما قيل له؛ از علامتهاى حضور و شرك شيطان كه شكى در آن نيست، اين است كه كسى فَحّاش باشد كه باكى از آنچه گويد و از آنچه درباره او گويند نداشته باشد. يعنى شيطان در نزد چنين شخصى حاضر و با او شريك است».
- امام صادق (عليه السلام) فرمودند: رسول اللّه (صلى الله عليه و آله) فرمودند: «اذا رأيتمُ الرّجل لايُبالى ما قال و لا ما قيل له فانّه لِغَيَّةاو شرك شيطان»: «هنگامى كه مردى را ديديد كه باكى ندارد در آنچه مىگويد و يا آنچه به او گفته مىشود اين بواسطه ضلالت يا شركت شيطان است».
- سليم بن قيس از اميرالمؤمنين على (عليه السلام) نقل مىكند كه رسول اللّه (صلى الله عليه و آله) مىفرمودند: «خداوند حرام كرده است بهشت را بر هر فحّاش بىآبرو و كمشرمى كه باكى از آنچه گويد و آنچه به او گفته شود ندارد، زيرا اگر بازرسى از حالش كنى يا از زنا است يا از شركت شيطان
- به وى عرض شد: اى رسول خدا (صلى الله عليه و آله) در ميان مردمان شركت شيطان هم هست فرمود: گفتار خداى عزوجل را نخواندهاى كه به شيطان فرمايد: شركت كن با ايشان در مالها و فرزندان».
- همين راوى مىگويد: مردى از فقيهى (مراد يكى از ائمه (عليهم السلام) هستند) سؤال كرد آيا در بين مردم كسى هست كه از آنچه درباره او گفته مىشود ناراحت نشود و باكى نداشته باشد، فرمود: كسى كه معترّض مردم شود و به آنان دشنام گويد در صورتى كه مىداند كه آنها رهايش نمىكنند و تلافى مىكنند، او كسى است كه اهميت به آنچه مىگويد و يا درباره او گفته مىشود نمىدهد.
- سماعة از امام صادق (عليه السلام) نقل مىكند كه رسول اللّه (صلى الله عليه و آله) فرمودند:
«انّ من شَرّ عِباد اللّه مَنْ تكره مجالَسَتُه لفحشه»: «از بدترين بندگان خدا كسى است كه همنشينى با او به خاطر فحش دادن او مكروه است».
- ابى عبيده از امام صادق (عليه السلام) نقل مىكند كه فرمودند: «البذاء مِنَ الجفاء و الجَفاء فى النّار»:
«بدزبانى از جفاكارى است و جفاكار در آتش است».
- برادرم از بدگوئى به مردم بپرهيز كه امام باقر (عليه السلام) فرمودند: «سلاح انسانهاى پستزشتگوئى است»: «سلاح اللئام قبيح الكلام») شايد ديده باشيد وقتى دو نفر نزاع مىكنند و يكى قدرت مقابله با ديگرى را ندارد، شروع به اهانت مىكند، يعنى فحش اسلحه انسانهاى ضعيف است.
- خدا به فرياد انسانهائى رسد كه به خاطر بد دهن بودن آنها مردم از آنها كنارهگيرى مىكنند، اينگونه افراد از بدترين مردم در مكتب رسول اللّه (صلى الله عليه و آله) هستند،
- رسول گرامى (صلى الله عليه و آله) فرمودند: «انّ مِنْ شرالنّاس مَنْ تركه النّاس اتِّقاءَ فحشه»: «
از بدترين مردم كسى است كه مردم به خاطر دورى از بدزبانى او، او را ترك گويند».
- چرا بايد بعضى اين قدر بددهن باشند، كه مردم از آنها فرارى باشند، كسى كه خلق خدا از او گريزان است، خداوند نيز از او گريزان است، كسى كه مردم از زبان او راحتى ندارند خدا هم از او راضى نيست.
- به فردى مىگويى در فلان موضوع با فلانى صحبتى كن، مىگويد من با او صحبت نمىكنم او آدم بددهنى است.
- امام صادق (عليه السلام) فرمودند «كسى كه مردم از زبانش بترسند در آتش است»: «مَن خاف النّاسُ لسانَه فهو فى النار».
- در روايتى دارد كه عمرو بن نعمان جُعفى مىگويد: «امام صادق (عليه السلام) دوستى داشتند كه مصاحبت حضرت را وقتى مىخواستند، جائى بروند، ترك نمىكرد و پيوسته همراه حضرت بود، روزى با حضرت در بازار كفاشان راه مىرفت و دنبالشان غلام او كه اهل سند بود مىآمد، ناگاه آن مرد به پشت سر خود متوجه شد غلام را خواست او را نديد و تا سه مرتبه به دنبال برگشت او را نديد، در مرتبه چهارم گفت: «يا ابْنَ الفاعلة اينَ كُنتَ» «اى زنازاده كجايى؟» حضرت وقتى اين جمله را شنيدند سر بلند كرده و با دست بر پيشانى خود زدند و فرمود: «سبحان الله، نسبت ناروا به مادر او مىدهى؟ فكر مىكردم تو پرهيزگار و انسان باتقوايى هستى
- و اكنون فهميدم چنين نيستى!» گفت فدايت شوم مادر او از اهل سند و مشرك است (مسلمان نيست و عقد ازدواج جارى نمىكنند) حضرت فرمودند: آيا نمىدانى كه براى هر ملتى ازدواج هست، (هر فرقهاى مراسمى براى خود دارد) از من دور شو.
- راوى مىگويد: ديگر او را نديدم كه با آن حضرت راه برود تا آنگاه كه مرگ آنها را از هم جدا كرد. (در روايتى ديگر دارد كه براى هر امّتى ازدواجى و مراسمى است كه از زنا دورى مىكنند).
- در روايتى نيز از امام صادق (عليه السلام) نقل شده كه فرمودند: در بنىاسرائيل مردى بود كه خدا را سه سال پيوسته دعا مىكرد كه خدا پسرى به او عطا كند، وقتى ديد خداوند اجابت نكرد، گفت پروردگارا آيا من از تو دورم سخن مرا نمىشنوى يا تو نزديك من هستى و اجابت نمىكنى؟
- امام صادق (عليه السلام) فرمودند: در خواب ديد كسى نزد او آمد و گفت: تو خداوند عزوجل را سه سال است با زبانى فحّاش و قلبى سركش و غير متقى و نيتى غيرصادق مىخوانى، خود را از فحاشى دور كن و قلبت را از خداوند بترسان و نيت خود را نيكو گردان.
- حضرت فرمودند چنين كرد و خداوند دعاى او را مستجاب كرد و فرزند پسرى به او عنايت كرد.
- برادرم! سخن نيك گوى كه سخن و كلام تو كشف كننده درون تو است اگر درونى باصفا و نورانى داشته باشى آن را آشكار مىكند و اگر درونى تيره و تاريك داشته باشى همان آشكار مىشود
- مولى على (عليه السلام) نيز فرمودند: مرد در زير زبانش پنهان شده است «المرء مخبوء تحت لسانه».
- در روايتى آمده كه مردى دهنه مركب رسول الله (صلى الله عليه و آله) را گرفت و گفت: «يا رسول الله (صلى الله عليه و آله) اىُّ الاعمال افْضَلْ»: «يا رسول الله (صلى الله عليه و آله) كدام اعمال بافضيلتتر است؟ فقال: اطعام الطعام و اطيابُ الكلام»: «طعام دادن و پاك كردن گفتار».
- على (عليه السلام) فرمودند: «سه چيز است كه از نيكوكارى است: سخاوت، پاكيزگى كلام، تحمل آزار»
«ثلاث مِنْ البِرّ سخاء النفس و طيبُ الكلام و الصبر على الاذى».قرآن مىفرمايد: اى اهل ايمان هرگز نبايد قومى قوم ديگر را مسخره و استهزاء نمايند، شايد آن قومى كه مسخره مىكنيد بهترين مؤمنان باشند و نيز بين زنان باايمان قومى، قوم ديگر را مسخره نكند، چه بسا آنها بهترين زنانند و هرگز عيبجوئى از همدينان خود نكنيد و با نام و لقبهاىزشت همديگر را نخوانيد كه بعد از ايمان آوردن نام فسق (بر مؤمن نهند)زشت است و كسى كه توبه نكند ستمكار است.
- آيا ما همانگونهايم كه قرآن مىخواهد، من نمىدانم بعضى چه لذتى مىبرند كه براى خنداندن چند نفر هم نسبتى و هر لقب زشتى هست به افراد مىدهند، هر عيبى كه در ظاهر اندام آنها است با لحنى زشت براى مسخره كردن آن مؤمن مىگويند، هر خصلتى را مثل قدكوتاهى، قدبلندى، بىموئى، چاقى، لاغرى همه را با حالتى زشت براى كوچك كردن او مىگويند، آيا همين روش را خداوند به ما توصيه كرد؟ آيا اين اعمال مرضىّ رسول الله (صلى الله عليه و آله) و ائمهاطهار (عليهم السلام) است،
- باشد تا روز جزاء روشن شود و هر كس ببيند چه كسى مسخره است، مسخره شونده در اين دنيا با مسخره كننده در آن دنيا.
- خداوند در زمره صفات منافقين و گم گشتهگان از راه حقيقت مىفرمايد: «عُتُلٍّ بَعدَ ذلك زنيم»: «با اين همه (عيبباز) بدگوى و خشن بى اصل و نسبند» در روايتى از رسول گرامى در ذيل اين حديث آمده كه مراد فحش دهنده پست است « (هو الفاحش اللئيم»
- قرآن بخونیم - يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسى أَنْ يَكُونُوا خيراً مِنْهُمْ وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسى أَنْ يَكُنَّ خيراً مِنْهُنَّ وَ لا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمانِ وَ مَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ (حجرات، آيه 11).
- و بعضى درباره «وليد بن مغيره» كه از سران بزرگ شرك بود مىدانند كه اموال عظيمى به پيامبر عرضه داشت و سوگند ياد كرد در صورت برگشت پيامبر از آئين خود به او دهد
- سليمان بن مهران مىگويد: بر حضرت صادق (عليه السلام) وارد شدم عدهاى از شيعيان نزد آن حضرت بودند، شنيدم مىفرمود: اى شيعيان زينت ما باشيد و موجب وَهن وزشتى ما نگرديد، با مردم سخن خوب بگوئيد و زبان خود را حفظ كنيد و از زيادى سخن و كلام زشت بازداريد « (مَعاشِرَ الشيعه كونوا لنا زَيناً و لاتكونوا علينا شيناً، قولوا للناس حُسْناً و احفظُوا السِنَتَكُم و كُفُّوها عن الفُضُول و قَبيح القَول».
- ما با سخنان زشت و بيهوده خود، خود را شيعه و مؤمن واقعى بناميم،
- اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
