بصیرت 101- 1- سایت: پایگاه شخصی حسین صفرزاده -https://hosein128.ir/
نهج البلاغه فرزاد -@nahjolbalaghehfarzad
وبلاگ صفرزاده- https://safarzade.blog.i
شنبه19/7/ 1404 برابر 18- / ربیع الثانی 1446-مدرسه صدر بازار ساعت هفت ونیم صبح --استاد سالک
جلسه101-2 بحث بصیرت وآگاهی بصیرت در قرآن ونهج البلاغه- وضرورت بصیرت سیاسی اجتماعی از نگاه حضرت امیرالمومنین علی (علیهم السلام ) بصرو نظر و استبصر-بصیرت صدق رمزاصلی وحقیقی پیروزی- غلبه ملتها تکیه برایمان وبصیرت
بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لالله رب العالمین
اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
اللهمَّ کُن لولیَّک الحُجةِ بنِ الحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیهِ وَ عَلی ابائهِ فی هذهِ السّاعةِ، وَ فی کُلّ ساعَة وَلیّا وَ حافظاً وقائِداً وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیناً حَتّی تُسکِنَهُ اَرضَکَ طَوعاً وَ تُمَتّعَهُ فیها طویلا
الّلهُمّ انصر الاسلام و المسلمین، وانصر جیوش المسلمین، و اخذل الکفّار والمعاندین و المنافقین، والیهود والظالمین و استغفرالله لى و لکم. اللهم احفظ وانصر قائدنا الخامنه ائ اللهم انصر من نصره واخذل من خَذَلَهُ
بحث ما محوریت موضوع بصیرت وعلم و دانش
- در موضوع بصیرت وعلم قرآن می فرماید:الأنعام : 153 وَ أَنَّ هذا صِراطي مُسْتَقيماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبيلِهِ ذلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُون
- ا صِراطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ ذلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ «153»
- در اين آيه نيز كه پيروى از دستورهاى خداست، «لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» آمده، يعنى تقوا همان گام نهادن در راه اطاعت و فرمان الهى است.
- صِراطِي ... فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ
- 2- عمل به احكام الهى، سبب وحدت است و به سراغ احكام غير الهى رفتن، مايهى تفرقه مىباشد. «صِراطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ»
- 3- شايد بتوان با توجّه به پايان سه آيهى اخير، چنين نتيجه گرفت كه مراحل رشد و كمال انسان عبارت است از: تعقّل، «لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ»، تذكّر، «لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ» و تقوا. «لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ»
- قرآن، تنها كتاب تئورى و نظرى نيست، بلكه كتاب سعادت و برنامهى عمل انسان است. كتاب ... فَاتَّبِعُوه
- از راههای پراکنده وانحرافی دوری کنید و تبعیت نکنید چرا چون شمارا از راه حق دور می سازد .
- .نتیجه = بنا بر این - عدالت بمعنی واقعی در خواهد بود .
- موقعیت عقلا ودانش مندان = فقها ودانش مندان از این نظر که در پرتوعلم خود به حقایق اطلاع یا فته وبه یگانگی خدا که نزدبک تین حقیقت است علم پیدارکرده اند معترفند ایمه اطهار سلام الله علیهم اجمعین روشن ترین اولی العلم هستند.
- نکته مهم = درقیام به حق نیاز به قدرت وحکمت است. وهو عزیز الحکیم
- حدیث = شرح ابن الحدید = العلم سلطان من وجده قال امیرالمومنین علی (علیهم السلام ):العلم سلطان من وجده، صال بهو من لم یجده، صیل علیه. علم ، قدرت استهر کس بدان دست‌یافت، با آن یورش بَرَدو هر کس آن را نیافت، بر علیهش یورش بُرده شود. (ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص ۳۱۹).
- علم آموزی در سخن بزرگان
- العلم سلطان من وجده صال به و من لم يجده صيل عليه.ترجمه:
- امام علی (علیهم السلام ) می‌فرمایند: دانش ، سلطنت و قدرت است، هر كه آن را بيابد با آن يورش برد و هر كه آن را از دست بدهد بر او يورش برند.
- سخنان مقام معظم رهبری در زمینه علم و علم آموزی
- پیام رهبرانقلاب به انجمن اسلامی دانش جویان هند
- بسم الله الرّحمن الرّحیم -جوانان و دانش جویان عزیز
- نگاه امیدوارانه به افقهای آینده‌ی کشور، همواره با نگاه خوشبینانه به شما همراه است و این دو از یکدیگر جدائی ناپذیرند. شما رویش‌های ارجمند ملت ایرانید؛ خود و جایگاه خود را به درستی بشناسید و نقش خود در آینده را به جِدّ، تضمین کنید. اندیشه‌ورزی، دانش اندوزی، دینداری و پاکدامنی. اینها اصلی‌ترین عناصر برای تأمین آن هدف بزرگند.برای شما دعا میکنم و به شما سلام میفرستم.
- بیانات ارزشمند مقام معظم رهبری در دیدار با کارکنان جهاد دانش گاهی
- شعار «ما میتوانیم» در صدها عرصه گوناگون ثابت شده اما ریشه فرهنگ غلط «ما نمیتوانیم» هنوز وجود دارد / متاسفانه هنوز در زمینه های متعددی نگاه به بیگانگان است.
- اگر بخواهیم پیشرفت کنیم کار و مدیریت جهادی لازم است / این چیزی است که در زمینه های گوناگون کشور از جمله در زمینه سیاسی،اقتصادی و تعاملات جهانی لازم داریم.برای پیشرفت، چیزهایی را حتما باید یاد بگیریم؛ نه عارمان می‌آید و نه بد می‌دانیم که یاد بگیریم. دانش را باید فرا گرفت اما دانش را، نه جهت‌گیری‌ها و ارزش‌هایی که با دانش و فناوری مخلوط می‌کنند.
- در نهج البلاغه امیر المومنین - فبادروا العلم فَبَادِرُوا العلم مِنْ قَبْلِ تَصْوِيحِ نَبْتِهِ وَ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُشْغَلُوا بِأَنْفُسِكُمْ عَنْ مُسْتَثَارِ العلم مِنْ عِنْدِ أَهْلِهِ وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ تَنَاهَوْا عَنْهُ فَإِنَّمَا أُمِرْتُمْ بِالنَّهْيِ بَعْدَ التَّنَاهِي
- پس به سوى- كشتزار- دانش بشتابيد، پيش از آنكه بوته، آن خشك شود، و پيش از آنكه به خود پردازيد و فرصت گرفتن علم از منبع آن و اهل آن از دست رود، و از كار زشت باز ايستيد و ديگران را از آن بازداريد، چه، به باز ايستادن پيش از بازداشتن مأموريد.(1106)
- همانا بر امام واجب نيست جز آنچه را كه خدا امر فرمايد، و آن، كوتاهى نكردن در پند و نصيحت، تلاش در خير خواهى، زنده نگهداشتن سنّت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم، جارى ساختن حدود الهى بر مجرمان،(1) رساندن سهم هاى بيت المال به طبقات مردم، است
- پس در فراگيرى علم و دانش پيش از آن كه درختش بخشكد تلاش كنيد، و پيش از آن كه به خود مشغول گرديد از معدن علوم (اهل بيت عليهم السّلام) دانش استخراج كنيد. مردم را از حرام و منكرات باز داريد، و خود هم مرتكب نشويد، زيرا دستور داده شديد كه ابتدا خود محرّمات را ترك و سپس مردم را باز داريد.
- وظايف امام و مردم: پيام امام اميرالمؤمنين عليه السلام، ج 4، ص: 466-442
- در اين بخش از خطبه، امام(عليه السلام) به وظايف پنچ گانه پيشواى مسلمين و وظايف مسلمانان در ميان خود پرداخته و نکات مهمّى را در اين زمينه ياد آور مى شود; گويى بحث هاى پيشين امام(عليه السلام) که در بخش قبل آمده، اين سؤال و ايراد را در اذهان بعضى برانگيخته که اگر ما در وادى جهالت افتاديم و يا شکايت مشکلات خويش به نااهل برده ايم، به خاطر آن است که امام دست ما را نگرفته و پا به پا نبرده و شيوه راه رفتن را به ما نياموخته است.
- در پاسخ اين سؤال مقدّر، امام(عليه السلام) مى فرمايد: من تمام وظايف خويش را که در پنج امر خلاصه مى شود، در برابر شما انجام داده ام. اين شما هستيد که در انجام وظيفه کوتاهى کرده ايد. مى فرمايد: «امام و پيشوا غير از آنچه به فرمان خدا بر عهده او نهاده شده است وظيفه اى ندارد». (إنَّهُ لَيْسَ عَلَى الاِْمَامِ إِلاّ مَا حُمِّلَ مِنْ أَمْرِ رَبِّهِ).
وظايف او از اين قرار است: - 1- مواعظ الهى را به همه ابلاغ کند (و آموزش هاى لازم را در تمام زمينه ها به مردم بدهد)». (الإِبْلاَغُ فِي الْمَوْعِظَةِ).
- 2- «تلاش و کوشش در خيرخواهى (در تمام زمينه ها)». (وَ الاِجْتِهَادُ فِي النَّصِيحَةِ).
- 3- «احياى سنّت پيامبر اکرم(صلى الله عليه وآله) (و اجراى تمام قوانين الهى)». (وَ الإِحْيَاءُ لِلسُّنَّةِ).
- 4- «اجراى حدود الهى نسبت به تمام مستحقّين (بدون تبعيض و بى کم و کاست)». (وَ إِقَامَةُ الْحُدُودِ عَلَى مُسْتَحِقِّيهَا).
5- «پرداختن حقوق و سهم همگان (از بيت المال)» (وَ إِصْدَارُ السُّهْمَانِ(1) عَلَى أَهْلِهَا).
و به اين ترتيب، وظايف اصلى پيشواى مسلمين مشخّص شده است. - از يکسو: بايد نسبت به احکام اسلام اطّلاع رسانى کامل کند، به گونه اى که طالبان حق، از جهل و نادانى بدرآيند و بى اطّلاعى از احکام بدون دليل، عذر شناخته نشود.
- از سوى ديگر: در خيرخواهى مسلمين و اصلاح وضع دينى و دنيوى، اجتماعى، اقتصادى و سياسى مردم نهايت تلاش و کوشش را به کار بندد.
- و از سوى سوم: براى احياى احکام الهى و سنّت پيغمبر(صلى الله عليه وآله) از طريق امر به معروف و نهى از منکر، يا هر وسيله ديگرى کوشش کند.
- و از سوى چهارم: براى پيش گيرى از جرايم، حدود الهى را در مورد مستحقّين، بدون هيچ گونه تبعيض و تسامح اجرا کند.
- و از سوى پنجم: حقوق مستحقّين و نيازمندان را از بيت المال، بى کم و کاست بپردازد.هنگامى که پيشواى مسلمين اين امور را انجام دهد، دَيْن خود را به بندگان خدا ادا کرده است و اگر نابسامانى پيش آيد، در اثر کوتاهى مردم است.
سپس امام(عليه السلام) به وظايف مردم پرداخته و سه وظيفه عمده براى آنها بيان مى کند. نخست مى فرمايد: «در فرا گرفتن علم بکوشيد پيش از آن که درخت آن بخشکد! و قبل از آن که به خود مشغول گرديد (و به دنيا آلوده شويد). علم و دانش را از نزد اهلش استخراج کنيد!». (فَبَادِرُوا العلم مِنْ قَبْلِ تَصْوِيحِ(2) نَبْتِهِ، وَ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُشْغَلُوا بِأَنْفُسِکُمْ عَنْ مُسْتَثَارِ(3) العلم مِنْ عِنْدَ أَهْلِهِ).منظور از خشکيدن درخت علم ، ممکن است شهادت آن حضرت باشد و منظور از مرکز جوشش علم نيز وجود مبارک خود او باشد. به اين ترتيب، به آنها هشدار مى دهد پيش از آنکه از ميان شما بروم آنچه مى خواهيد بپرسيد و فرا گيريد. - اين سخن همانند چيزى است که در اواخر عمر مبارکش مى فرمود: «سَلوُنِي قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي; از من به پرسيد پيش از اينکه مرا نيابيد».(4)
- اين احتمال نيز وجود دارد که مراد حضرت از اين جمله، خشکيدن درخت وجود انسان باشد; چون انسان در هر سنّ و سالى آماده فراگيرى علوم نيست. و اين تفسير با جمله بعدى هماهنگ است; زيرا هر چه عمر انسان بالاتر رود، هم گرفتارى او بيشتر مى شود و هم استعداد فراگيرى او کمتر مى شود. جمع بين اين دو تفسير نيز کاملا ممکن است.
در بيان دومين و سومين وظيفه مردم چنين مى گويد: «مردم را از منکرات بازداريد، و خودتان نيز مرتکب نشويد، چرا که شما موظّف هستيد اوّل خودتان ترک گناه کنيد، و آنگاه مردم را از آن نهى نماييد!». (وَ انْهَوْا عَنْ الْمُنْکَرِ وَ تَنَاهَوْا عَنْهُ، فَإِنَّمَا أُمِرْتُمْ بالنَّهْي بَعْدَ التَّنَاهِي!). - به اين ترتيب، وظيفه مردم اين است که اوّلا: سطح معرفت و علم و آگاهى خود را بالا ببرند; چرا که جهل يکى از عوامل ناهنجارى هاست و ثانياً: درعمل به دستورات خداوند بکوشند و وظيفه امر به معروف و نهى از منکر را که يک وظيفه عمومى است، فراموش نکنند و به يقين اگر حکومت وظايف پنجگانه خود را انجام دهد، و مردم به اين وظايف سه گانه عمل کنند، صلاح و سعادت جامعه را فرا خواهد گرفت. اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
