نهج البلاغه متقین - واكنش پرهيزگاران* در برابر قرآن  مجيد1-

 بسم الله الرحمن الرحیم

اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم

0. 21  از23- 27-نهج البلاغه متقین - واكنش پرهيزگاران* در برابر قرآن  مجيد1- 
1. (فاذا مروا بآية فيها تشويق ركنوا اليها طمعا و تطلعت نفوسهم اليها شوقا و ظنوا انها نصب اعينهم و اذا مروا بآية فيها تخويف أصغوا مسامع قلوبهم و ظنوا ان زفير جهنم و شهيقها فى اصول آذانهم):
2. ترجمه: «پرهيزكاران هرگاه به آيه‏اى برسند كه در آن تشويق باشد با علاقه فراوان به آن روى آورند و روح جانشان با شوق در آن خيره شود و آن را همواره نصب العين خود مى‏سازند، و هرگاه به آيه‏اى برخورد كنند كه در آن بيم باشد، گوشهاى دل خويشتن را براى شنيدن آن باز مى‏كنند و صداى ناله و به هم خوردن زبانه‏هاى آتش با آن وضع مهيبش در درون گوششان طنين‏انداز است».
3. شرح: مولى در ادامه برنامه شبانه متّقين، اشاره به تلاوت قرآن  و تفكّر و تأمّل آنها بر روى آيات قرآن  مى‏كند، يعنى آنها مثل كسانى نيستند كه فقط الفاظ قرآن  را لقلقه زبان كنند؛ بلكه تلاوت آنها توأم با تأمّل و تفكّر است آنها اين كلام مولى على (عليه السلام) را شنيده‏اند و به كار بسته‏اند كه: «الا لا خير فى قراءة ليس فيها تدبّر الا لاخير فى عبادة ليس فيها تعقّه»
4. «آگاه باشيد كه خيرى در تلاوتى نيست كه در آن تدبّر و دقت نباشد، بدانيد كه خيرى در عبادتى نيست كه در آن آگاهى و فهم نباشد»، كدام يك از ما اينگونه عمل به سيره متّقين مى‏كنيم، كدام يك از ما تأمّل و تدّبر در آيات و احكام الهى مى‏كنيم.
5. آيا جاى نكوهش و سرافكندگى نيست كه براى كتاب داستان و قصه و كتابى كه داراى حكايات خنده‏آور است، اينقدر وقت مى‏گذاريم، و حتى دقت مى‏كنيم مطلبى از ذهن ما غائب نشود، ولى يك صدم اين مقدار را- اگر قرآن  بخوانيم- براى فهم قرآن  بكار نمى‏بنديم، آيا زشت نيست اين همه دقت در يك مسئله رياضى و يا فيزيك و شيمى و غيره مى‏كنيم و قرآن  را به فراموشى سپرده‏ايم، چقدر بى توجهى است كه فلان آقا يا خانم فوق ليسانس خود را گرفته و اين همه وقت و فكر صرف كرده تا بتواند به اين درجه علمى رسد، ولى هنوز ياد نگرفته چگونه از روى قرآن  بخواند، چه رسد به اينكه در معانى دقيق آن تأمّل و تفكّر كند، چقدر قبيح است كه گوينده اخبار و برنامه‏هاى راديو و تلويزيون ما بعداز سالها كه از انقلاب اسلامى گذشته، با توجه به اينكه دوره دانشگاهى را گذرانده وقتى يك آيه كوچك به او مى‏دهند نتواند صحيح بخواند، اينها درد است كه هنوز نتوانيم از روى كتابى كه قانون انسان‏سازى و جامعه‏سازى است بخوانيم، كتابى كه تمام درمان دردهاى ما در آن است، كتابى كه اصلاح كننده دنیا و آخرت ما است، چقدر فاصله است بين روش ما با روش متّقين؟! ولى چاره نيست، در نااميدى بسى اميد است بايد تلاش كرد تا لااقل خود را به مرز آنها نزديك كنيم.
6. تفكّر، حيات قلب انسان بصيراست، اگر تدبّر از بين رفت روح بصيرت رخت برمى‏بندد، و قلب بينا از بينائى باز مى‏ايستد، انسانى كه داراى باطنى بينا و ضميرى روشن است، تا مادامى كه تفكّر مى‏كند اين بينائى را دارا است، اما بينائى بدون روشنائى به تنهائى در بيابان تاريك و ظلمانى مسائل و حوادث‏ زندگى كارآئى ندارد، زيرا بدون روشنائى امكان وصول به مقصد غيرممكن است. قرآن  است كه نور هدايت و چراغ تاريكى‏ها است، و چه جالب اين مطلب را امام به حق ناطق، صادق اهل‏بيت عليهم‏السّلام مى‏فرمايد: «انّ القرآن  فيه مَنار الهُدى و مصابيح الدُّجى، فَلْيَجُلْ جال بَصَرَه و يفتَح للضياء نَظَره، فَانّ التفكّر حياة قلب البصير كما يمشى المستنير فى الظلمات بالنور»
7. «اين قرآن  راهنماى هدايت و چراغ شب تاريك است، پس جولان دهد صاحب‏نظر چشم بصيرت خود را در آن و بگشايد نظر باطنى خود را براى استفاده از نور آن، زيرا كه تفكّر زندگى و حيات دلِ بينا است، چنانچه در ظلمات و تاريكى‏ها به نور استعانت كنند، در ظلمات جهل و تاريكيهاى ظلالت به نور هدايت قرآن  بايد هدايت جست».
8. قرآن  عهد و پيمان الهى با بندگان خود است و نيكوست كه هر روز انسان با خواندن آن تجديد عهد و ميثاق با خداى خود كند، در روايت هم آمده كه امام صادق (عليه السلام) فرمودند:«القرآن  عهد اللّه الى خلقه فقد ينبغى للمرء المسلم ان ينظُرَ فى عهده و انْ يَقْرَأ منه فى كلّ يوم خمسين آية»:
9. «قرآن  عهد خداوند به سوى بندگان او است، سزاوار است، براى مسلمان كه در عهد خود نظر كند، و در هر روز 50 آيه از آن را تلاوت كند».
10. در حديثى ديگر از امام سجاد (عليه السلام) آمده است:«آيات القرآن  خزائن فكلّما فتِحتْ خزينةٌ ينبغى لك ان تنظر ما فيها»: «آيات قرآن  گنجينه‏هائى است كه هرگاه گنجينه‏اى باز شد سزاوار است آنچه در آن است دقت و نظر كنى»^[1] اگر انسان به گنجى رسد بسيار دقت مى‏كند و خوب بررسى مى‏نمايد تا كمال استفاده را از آن‏ بنمايد، اين انسان هم بايد وقتى در قرآن  وارد شد و هر آيه‏اى را از جلوى چشمش گذراند، بسيار تأمّل كند كه هر آيه‏اى گنجى است كه با ديدن و قرائت كردن آن به رويش گشوده مى‏شود و با تأمّل و بررسى در آن استفاده و مورد بهره‏بردارى قرار مى‏گيرد، و چه گنجى از اين بهتر كه هم براى دنیاى فانى سودمند است هم براى آخرتِ باقى مفيد، و بواسطه مراعات تفكّر و ادب قرائت، پيشوايان معصوم عليهم‏السّلام از زياد خواندن و با سرعت خواندن آن در مدتهاى كوتاه جلوگيرى مى‏كردند در روايت آمده كه محمدبن عبدالله به امام صادق (عليه السلام) گفت: «من قرآن  را در يك شب ختم مى‏كنم»، حضرت فرمودند: من خوشم نمى‏آيد قرآن  را در كمتر از يك ماه ختم كنى».
11. در روايتى ديگر ابن عمرو گفت: پيامبر (صلى الله عليه وآله) به من فرمودند: «بخوان يك دور قرآن  را در هر ماه»، گفتم: «بيشتر در خود قدرت مى‏بينم»، فرمودند: «در 20 شب بخوان»، گفتم: «قدرت بيشترى دارم»، فرمود: «در 10 شب بخوان»، گفتم: «قدرت بيشترى دارم»، فرمود: «بخوان در هفت شب و زياد مكن بر اين مقدار (يعنى در ظرف هفت شب بيشتر از يك دوره قرآن  مخوان)».
12. اينها همه نشان دهنده توجه اولياء دين به تدبّر در آيات قرآن  است و براى جلوگيرى از عدم تفكّر در آيات، اصحاب را منع مى‏كردند كه در مدّت كوتاهى ختم قرآن  كنند زيرا طبيعى است كه هر چه سرعت قرائت بيشتر باشد، تعمّق و تدبّر در معانى آن كم مى‏شود گاهى اين سؤال مطرح مى‏شود، كه: چگونه مى‏توان بين رواياتى كه مى‏گويند بسيار قرآن  بخوانيد، و رواياتى كه مى‏گويند تدبّر و تفكّر كنيد، جمع كرد؟ جواب روشن است:
13. اين دو دسته از روايات تضادى با هم ندارد، زيرا از رواياتى كه ذكر شدمعلوم مى‏شود كه پيامبر و ائمه عليهم‏السّلام برحسب حال كسى كه قرآن ‏مى‏خواند به او تأكيد مى‏كنند بسيار قرآن  بخواند و بسيار ختم قرآن  كند ولى وقتى مى‏بينند به حدّى مى‏رسد، كه زياد و سريع خواندن به تفكر در آيات ضرر مى‏زند و هدف اصلى كه فهم و درك است ضايع مى‏شود، نهى مى‏كنند و مى‏گويند كمتر از يك ماه يا يك هفته (برحسب حال سؤال كننده) بيش از يك ختم قرآن  نكند.
14. پس زياد و با سرعت خواندن قرآن  تا جائى است كه به تأمّل در آيات ضرر نزند، اگر كسى مى‏بيند در يك سال يك ختم قرآن  با فكر و تأمّل مى‏تواند بكند نبايد تا مى‏تواند كمتر از يك سال بخواند، البته توجيهات ديگرى هم كرده‏اند كه از جمله:
15. 1- رواياتى كه تأكيد بر زياد خواندن مى‏كند، هدفى را دنبال مى‏كند و آن حفظ شدن و سالم ماندن قرآن  از تحريف آن، زيرا هر چه بيشتر خوانده شود محفوظتر و مُحَرّفان، نااميدتر مى‏شوند، و رواياتى كه تكيه بر روى فهم مى‏كند، هدف ديگرى را دنبال مى‏كند كه: آن هدايت مردم و توسعه در بينش آنهاست، و حال كه تقريباً از دست تحريف‏گران قرآن  در امان مانده، بايد به هدف دوم پرداخت.
16. 2- شايد اشاره به اختلاف حالات باشد، گاهى انسان حالت روحى او مناسب دقيق شدن در مطلبى است آن وقت تفكّر كند، و گاهى امر دائر مدار قرآن  خواندن سريع و يا به دنبال كار ديگر رفتن است، در اين حالت روخوانى قرآن  مقدّم است، و چه بسا انسان را به وادى تفكر مى‏كشاند.
17. 3- رواياتى كه تأكيد بر زياد خواندن مى‏كند، مراد اين باشد كه آياتى كه روى آنها تفكّر شده بيشتر و سريعتر خوانده شود ...
18. البته به نظر مى‏رسد از همه بهتر همان بود كه گفتيم يعنى زياد خواندن با تفكّر و تدبّر و هيچ تضادى هم به قرينه رواياتى كه ذكر شد ندارد.
19. پرهيزكاران وقتى به آياتى كه بشارت و تشويق در آن است، و ذكرى از بهشت و نعمتهاى آن شده، مى‏رسند، آن نعمتها را از خداوند طلب مى‏كنند و وقتى به آيات‏ مشتمل بر خوف و ترس و عذاب برخورد مى‏كنند به خدا پناه مى‏برند.
20. در روايت است كه امام هشتم (عليه السلام) در سفر خود به خراسان شبها در فِراش خود بسيار تلاوت قرآن  مى‏كردند، و وقتى به آيه‏اى كه ذكر بهشت يا جهنّم بود مى‏رسيدند، مى‏گريستند، و بهشت را از خدا طلب و از آتش جهنم پناه به او مى‏بردند.
21. پرهيزكاران چنان به آيات مشتمل بر تشويق توجه دارند گويا نعمتها در برابر ديدگان آنهاست، گويا بهشت را مى‏بينند، و از طرفى چنان گوش به آيات مشتمل بر عذابهاى الهى مى‏سپارند، كه گويا زفير و شهيق جهنم را مى‏شنوند. «زفير و شهيق» دو موجود زنده‏اى هستند كه تنفس مى‏كنند مثل انسان و اسب و غيره، به درون بردن هوا را نيز زفير و بيرون كردن آن را شهيق گويند، و به تعبير ديگر دم و بازدم. آيا نمى‏شود از اين استفاده كرد كه جهنم هم موجودى زنده است كه داراى زفير و شهيق است، دم و بازدم دارد، به طورى كه صداى آن محسوس است،
22. و چنانكه ما تنفس يك انسان يا اسبى را كه دويده به خوبى مى‏شنويم، اهل معرفت هم دم و بازدم جهنم را مى‏شنوند، آنچه ما از بهشت و جهنم در نظر خود ترسيم كرده‏ايم بسيار متفاوت است. ما نعمتهاى بهشت را تشبيه به باغهاى پرميوه و جهنم را تشبيه به گودالى آتشين مى‏كنيم، ولى حقيقت غير از آن چيزى است كه ما تصور مى‏كنيم، اينكه قرآن  مى‏فرمايد: (وَ جِي‏ءَ يَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ): «جهنم آورده مى‏شود» يعنى چه، جهنم به سوى گنهكاران مى‏آيد چه مفهومى دارد؟ يا اينكه‏
23. مى‏فرمايد: (وَ أُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِينَ) «بهشت براى پرهيزكاران نزديك آورده مى‏شود» يعنى چه؟ حركت جهنم و بهشت چه معنى دارد؟ آتش جهنم از درون مى‏سوزاند و اول قلب را سوزانده و بعد جسم را يعنى‏ چه؟ (نارُ اللَّهِ الْمُوقَدَةُ- الَّتِي تَطَّلِعُ عَلَى الْأَفْئِدَةِ) آيا اين آتش معمولى دنيوى است، نه هرگز، آتش دنيوى آتش سرد شده است، اول جسم را مى‏سوزاند، و بعد دِل را و قابل مقايسه با آتش اخروى نمى‏باشد.
24. در ذيل آيه‏ (وَ جِي‏ءَ يَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ) مرحوم طبرسى در مجمع البيان روايت تكان دهنده‏اى نقل مى‏كند، كه: مضمون آن چنين است: ابى سعيد خدرى گويد: در وقتى اين آيه نازل شد رنگ چهره رسول الله (صلى الله عليه وآله) تغيير كرد، بطورى كه در صورت آن نمايان بود، اصحاب كه حال حضرت را چنين ديدند، نزد حضرت على (عليه السلام) رفته و گفتند: حادثه‏اى رخ داده كه در صورت پيامبر آثار آن را ملاحظه كرديم، مولى از پشت حضرت آمد و ايشان را در بغل گرفت و گفت اى پيامبر خدا، پدرم و مادرم فداى تو باد چه اتفاقى رخ داده؟
25. حضرت فرمودند، جبريئل اين آيه را بر من خواند: (وَ جِي‏ءَ يَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ) مولى فرمود چگونه جهنم را مى‏آورد، فرمود: هفتاد هزار ملك با 70 هزار ملك با 70 هزار زمام امام او را مى‏كِشَند و او مى‏خواهد فرار كند، اگر او رها كنند، اهل محشر را آتش مى‏زند، سپس من به او عرضه مى‏شوم، او مى‏گويد: مرا با تو چه كار يا محمد، خداوند حرام كرده بدن تو را بر من، و هر كسى سخن از خود مى‏گويد و به فكر خود است ولى محمد (صلى الله عليه وآله)؟ گويد: «ربّ امتى، امّتى»: «پروردگار من متم، امتم». بعضى در صدد توجيه بر آمده‏اند و اينكه قرآن  درباره حركت كردن بهشت و جهنم مجازگوئى‏كرده، و مراد اين است كه بهشت و جهنم در معرض ديد آنها قرار مى‏گيرد،
26. ولى دست برداشتن از ظاهر آيه بدون قرينه برخلاف، صحيح نيست. ما چه مى‏دانيم اوضاع جهنم و بهشت در قيامت و عذابها و نعمتها چگونه است؟! پس ظاهر آيه هر چه هست همان را اخذ مى‏كنيم.پس با وجود اين عذابها و عقوبت‏ها كه حقيقتش بر ما پوشيده است، اهل معرفت حق دارند، با خواندن قرآن  و اين آيات عذاب پير شوند، و عجب است كه ما مى‏خوانيم ولى هيچ تغييرى در حالمان پيدا نمى‏شود، گويا قلوب ما از سنگ هم سخت‏تر شده است! (كَالْحِجارَةِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَةً).
27. مرحوم خوئى در منهاج البراعة در ذيل اين فقره از آيه آورده كه خطمشى قرائت كنندگان قرآن  را مشخص مى‏كند.
28. 1- امام صادق (عليه السلام) فرمودند: «ينبغى للعبد اذا صلّى ان يُرتّل فى قرائته فاذا مَرّ بآية فيها ذكر الجنّة و ذكر النار سأل الله الجنة و تَعَوّذ بالله مِنَ النار و اذا مَرّ بِيا ايّها الناس و يا ايها الذين آمنوا يقول لبّيك ربّنا»:«سزاوار است براى عبدى كه در مقابل مولاى خود به نماز مى‏ايستد، ترتيل را در قرائت آيات رعايت كند و وقتى مرور به آيه‏اى كرد كه در آن ذكر بهشت و ذكر آتش است، از خدا بهشت را طلب كند و پناه به خدا برد از آتش و وقتى‏ «يا أَيُّهَا النَّاسُ* و يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا»* را قرائت كرد بگويد لبيك ربّنا».
29. 2- روايت دوم تقريباً به همين مضمون از امام صادق (عليه السلام) است: «سزاوار است براى كسى كه قرآن  مى‏خواند وقتى به آيه‏اى كه در آن طلب و درخواست يا ترس و خوف است رسيد، طلب كند، در آن وقت بهترين چيزى را كه اميد دارد، و طلب كند عافيت و رهائى از آتش و عذاب را».
30. 3- زُهرى در حديثى گويد: «كان على بن الحسين (عليه السلام) اذا قَرَءَ مالك «ملك» يوم الدين يُكرّرها حتّى كاد انْ يموتامام سجاد (عليه السلام) وقتى در نماز به‏ (مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ) مى‏رسيد آنقدر تكرار مى‏كرد به طورى كه نزديك بود جان از بدنش مفارقت كند».
31. كسى كه بتواند مانند پرهيزگاران قرآن  بخواند، بزرگترين نعمت به او عطا شده است، و شايد اين نوع قارى مراد پيامبر باشد كه فرمود:«من قرأ القرآن  ثمّ رأى انّ احداً اوُتِىَ افْضَل مما اوُتِى فقد استصغَر ما عظّمه الله»:«اگر كسى قرآن  بخواند (به بالاترين نعمت اهلى دست يافته است) و اعتقاد پيدا كند كه به ديگرى بيشتر نعمت اعطا شده است او آنچه را كه خداوند عظيم و بزرگ شمرده، كوچك شمرده است»يعنى خداوند قرآن  خواندن را نعمت بسيار عظيم دانسته بطورى كه بالاتر از آن نعمتى نيست اگر كسى آن را كوچك شمارد، نعمت بزرگ خدا را كوچك شمرده است.
32. اين برنامه متّقين مَحَكى براى شناختن خود ماست، آيا ما هم در موقع تلاوت آيات الهى يا شنيدن آن چنين هستيم؟ آيا در موقع شنيدن آيات عذاب تفكّرى نسبت به قيامت داريم؟ آيا به مقام عين اليقين رسيده‏ايم، كه اينگونه بهشت و جهنم را ببينيم، و صداها را بشنويم؟ معنى اينكه در روايت مى‏گويد وقتى به: «يا أَيُّهَا النَّاسُ* و يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا»* رسيديد لبيك گوئيد، چيست؟ آيا غير از اين است كه طرف خطاب من هستم؟ آيا غير از اين است كه آيا بشارت و بهشت و تخويف و جهنّم را شنيدم، آيا شنيدن مسئوليت‏آور نيست؟ تا خود را متّصف به اوصاف اهل بهشت، و از اوصاف اهل آتش دور كنيم آيا همين مقدار كافى است كه: وقتى آيات بهشت و جنهم را شنيديم، لفظاً درخواست نعمتهاى بهشت و دورى از عذاب كنيم؟! نه هرگز، حاشا و كلّا كه چنين باشد. بلكه بايد عملا هم چنين كنيم، بايد عمل خود را بر عمل بهشتيان منطبق كرده، و هر چه بيشتر از عمل اهل‏ نار تبرّى و دورى جوئيم، خداوند ما را در اين راه ثابت‏قدم گرداند، و توفيق تدّبر و تفكّر در آيات خودش را به ما عنايت فرمايد.
33. اى برادرى كه هنوز سنّى از تو نگذشته، سعى كن تا جوانى، قرائت قرآن  را براى خود ملكه كنى، تا نورانيّت قرآن  با خون و گوشت و پوست تو درآميزد، و زيبائيهاى قرآن  در قلب تو مستقر شود به طورى كه قرآن  باطن تو شود، گاهى انسان به جائى مى‏رسد كه مثل امام على (عليه السلام) و معصومين عليهم‏السّلام ديگر خود، قرآن  جامع و فرقان قاطع و كلام الله ناطق مى‏شود، اينها آية الله عظماى الهى هستند، و اين تعجب ندارد كه گاهى مى‏شود انسان به جائى رسد كه باطن او عين ذكر و عبادت مى‏شود.
34. آرى تا جوانى بكوش كه قلب جوان بسيار پذيرش دارد، بذر را مى‏گيرد، چه بذر خدا باشد، چه بذر شيطان، ولى سعى كن قلب تو محل رشد بذر شيطان نشود، و به همين جهت مبادا با اهل فسوق و عصيان و معصيت نشست و برخاست كنى، كه هر چه در زمين قلب تو كِشْتند، همان برداشت كنى، و ديديم كه هر كه ناليد از رفيق و يار بد ناليد.
35. در حديث است: «مؤمنى كه قرائت قرآن  كند در حالى كه جوان است (نورانيّت) قرآن  با گوشت و خون او آميخته مى‏گردد خداوند او را با سفراء كرام نيكوكار محشور كند و قرآن  پناه اوست، در قيامت، و در محضر حق گويد: خداوندا! هر عاملى اجر عملش را گرفت، غير از عامل به من، پس بهترين عطاياى خود را به او برسان، پس خداى تعالى دو حُلّه از حلّه‏هاى بهشتى را بر او بپوشاند و بر سر او تاج كرامت نهد، پس خطاب شود، آيا راضى شدى؟ قرآن  عرض مى‏كند: من اميد بيشتر داشتم، پس امن و امان را به دست راست او دهند و خُلد برين را به دست چپ و داخل بهشت شود، و به او گفته شود: قرائت كن، و بالا بيا درجه‏اى، پس به قرآن  خطاب شود: آيا او را به مقامات عالى رسانديم و تو راضاى شدى؟ عرض مى‏كند آرى».
36. در روايتى از امام باقر (عليه السلام) آمده كه فرمودند: پيامبر گرامى اسلام فرموده‏اند:

«مَنْ قَرَأَ عَشْر آيات فى ليلة لم يُكتَبْ مِنَ الغافلين و مَنْ قَرَأ خمسين آيةً كُتِبَ من الذّاكرين و مَنْ قَرَأ مِأتة آيه كُتِبَ مِن القانطين و مَنْ قَرَأ مِائتى آية كُتِبَ من الخاشعين و مَنْ قَرَأ ثلاثمائِة آية كُتِبَ منَ الفائزين و مَنْ قَرَأ خمسمائه آية كُتِبَ مِن المجتهدين و مَنْ قَرَأ الف آية كُتِبَ له قِنطارٌ مِن بِرٍّ، القنطارُ خمسةَ عَشَرِ الفَ (خمسون الفَ) مثقال مِنْ ذَهَب و المثْقال اربعةٌ و عِشْرون قيراطا اصغره مِثلُ جَبَل احُد و اكبرها ما بينَ السماء و الارض».

«رسول خدا (صلى الله عليه وآله) فرمود: هر كس در شبى ده آيه قرائت كند از غافلان به حساب نيايد و هر كس پنجاه آيه بخواند از ذاكران به حساب آيد، و هر كس صد آيه بخواند، از مطيعان و هر كس دويست آيه بخواند از خاشعان، و هر كس سيصد آيه بخواند از رستگاران، و هر كس پانصد آيه بخواند از كوششگران به حساب آيد، و هر كس هزار آيه خواند، هزار «قنطار» نيكى برايش نوشته شود».

اخلاص در قرائت قرآن ‏

37. از مسائل مهم كه بايد آن را جزو اركان تأثير قرآن  در قلوب دانست، اخلاص در قرائت است، اگر عملى بدون آن صورت گيرد، بى ارزش و از درجه اعتبار خالى است. اخلاص روح عبادت، سرمايه تجارت اخروى و رأس المال تجارتهاى دنيوى است، اگر قرائت قرآن  براى اغراض غير الهى مثل اينكه مردم خوششان آيد، يا به اين وسيله دكّانى باز كرده و قصد پول به جيب زدن داشته باشد، نه ثواب ندارد كه، عقاب دارد. از امام صادق (عليه السلام) نقل شده كه از پدرش و او از پدرانش نقل كرده كه: «مَنْ قَرَأ القرآن  ياكُلُ به الناس جاء يوم القيامة و وجهُهُ عظمٌ‏ لا لَحم فيه» فرمود: «كسى كه قرائت قرآن  كند براى استفاده از مردم، در روز قيامت مى‏آيد در حالى كه صورت او استخوانى بدون گوشت است»، در واقع‏ چنين شخصى كه فكر مى‏كند مال مردم را با قرآن  مى‏خورد كه در حقيقت خود را مى‏خورد، و در روز قيامت باطن هر چيز آشكار خواهد شد خواهد ديد كه گوشت صورت خود را مى‏خورده است، خدا نكند قاريانى كه بر سر مقابر و در مجالس فاتحه قرائت قرآن  مى‏كنند، براى كسب پول باشد. بايد قصد را خالص كنند، و قصد پول به جيب زدن نداشته باشند، نبايد پولى را هم كه بانى‏ها به آنها مى‏دهند، در عوض قرآن  خواندن قبول كنند، خدا نكند آنها كه مى‏بينند آواز خوش دارند، و اگر در چنين مجالسى قرآن  بخوانند خوب استفاده مى‏كنند، به اين نيّت قرآن  بخواند خدا نكند اين عمل را براى خود شغل كند و دست از كار و كسب مفيد بكشند.
38. بايد اداره‏اى در اين نظام اسلامى مسئول نظارت بر كار چنين افرادى باشد، تا قرآن  را به عنوان دكّانى مورد استفاده قرار ندهند، و خدا نكند بعضى از اينها متدين هم نباشند. بى مناسبت نيست اين نكته را هم متذكّر شوم كه شبيه چنين تعبيرى كه نسبت به قرآن  است نسبت به روايات ائمه و احكام الهى هم هست. مرحوم محدث نورى (ره) در كتاب لؤلؤ و مرجان كه براى آداب اهل منبر نوشته (و براى همه اهل منبر خواندن آن از واجبات است) چنين گويد: شيخ معظم كلينى در كافى روايت كرده از حضرت امام محمدباقر (عليه السلام) كه فرمود به ابى النعمان در ضمن وصايا كه به او كردند: «ولا تستاكل النّاس بِنا فَتَفْتَقِر»:
39. «مخور مال مردم را به سبب و وسيله ما كه فقير خواهى شد» و ظاهراً مراد فقر در دنیا و آخرت هر دو باشد ... و شيخ مفيد اين خبر را در «امالى» روايت كرده، به اين عبارت‏ «يا ابا النعمان لا تستاكل بنا النّاس‏فلا يزيدك الله بذلك الّا فقراء»
40. حاصل آن كه مخور بوسيله ما مال مردم را كه خداى تعالى نيفزايد به اين كسبت براى تو جز فقر و پريشانى را، و شيخ كشى در رجال خود روايت كرده از قاسم بن عوف كه امام زين العابدين (عليه السلام) به او فرمودند: «و ايّاك ان تَسْتَاكِل بنا فيزيدك الله فقرا» ...