بسم الله الرحمن الرحیم
اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
حوزه علمیه اصفهان مدرسه صدر بازار استاد سالک - 16/2/13402-
جلسه 29 عدم رشد بصیرت عاقبت هوای پرستی رغبت به دنیا ..دلبستگی—
موانع بصیرت : چیست؟ - هوی پرستی – در قرآن ونهج البلاغه
@nahjolbalaghehfarzad یا https://safarzade.blog.ir
- مثل دنیا همانند مار است - حضرت در نهج البلاغه 170 مورد درمورد دنیا مطلب عرضه داشته اند. امیر مؤمنان على (علیه السلام) فرمود: مثل دنیا همانند مار است که لمس کردن آن نرم و ملایم و درون آن زهر مرگبار است انسان فریب خورده نادان به سوى آن مىرود و آدم عاقل دوراندیش از آن دورى مىگزیند.. فإنّما مثل الحیوة مثل الحیّة: لیّن مسّها، قاتل سمّها---
- در قرآن 112آیه مطلب آمده –و جمع بندی همه آیات آیه سوره انعام است که می فرمایند - و زندگى دنیا جز بازى و سرگرمى نیست و البتّه خانهى آخرت، براى تقوا پیشگان بهتر است. آیا نمىاندیشید؟ وَ مَا الْحَیاةُ الدُّنْیا إِلاَّ لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ لَلدَّارُ الْآخِرَةُ خَیْرٌ لِلَّذینَ یَتَّقُونَ أَ فَلا تَعْقِلُون. الأنعام : 32
- -دلبستگی به دنیا عدم بصیرت را درپی دارد. علاقه به دنیا قلب به آن علاقه رغبتی فی در دنیا -اندک معرفت لازم مىسازد بى رغبتى در دنیا را- یسیر المعرفة یوجب الزّهد فى الدّنیا.
- هر میزان که به قلب علاقه داده و هر درجه به دنیا رغبت داشته باشیم در قلب داشته باشی به همان درجه بینایی قلب و بصیرت خود را از دست می دهد تا اینکه۱۰۰ درجه کور می شود
- میزان گرایش ما و قدرت ما و میل ما به زیبایی های دنیا و وابستگی به دنیا در بهمین اندازم یک نیروی دیگر را از دست میدهیم مگر قلبت کور به دنیا نظر داشته باشد
- روی آوردن به دنیا و طول عمل اینجور عقل را در سیطره خود خواهد آورد ونگرانی ها را به دنبال خود خواهد داشت. ان شالله طول عمل باعث حبط اعمال ما نگردد
- دل کوری مانع رشد بصیرت است برای رشد بصیرت صحبت میکنیم که رشد بصیرت به اندازه قدرت و رغبت است. خداوند هم به اندازه دلمشغولی به دنیا و به همان اندازه گرایشی که به دنیا پیدا کردی دل تو کور میکنه دل شکور المتقى میتة شهوته مکظوم غیظه فى الرخاء شکور و فى المکاره صبور..غرروالحکم
- معرفی دنیا - و آقایمان علی علیه السلام در نهج البلاغه خطبه ۸۲ بند دوم این خطبه دنیا شناسی امیرالمومنین علی علیه السلام دنیا را برای من و شما معرفی میکند دنیا شناسی را به ما معرفی میکند این خطبه مفصل است من آن قسمتش که مورد بحث ما هست ازش استفاده کردم
- رغبت به دنیا – حضرت بعد از جنگ نهروان فرموده -کراکب الصّعبة، رغبت به دنیا مثل سوار کار مهار شتر سرکش را سخت بکشد، و مرکب چموشى نافرمانى کند، بینى او پاره مىشود، و اگر مهارش را رها کند، چموشى کرده در پرتگاه سقوط قرار مىگیرد و صاحبش قدرت کنترل او را ندارد.
- دنیا سرگرمی است لهو - درلغت: لهو: مشغول شدن. چیزیکه مشغول میکند «لها الرّجل بالشّىء: لعب» این مشغول شدن توأم با غفلت است.راغب میگوید: لهو آنست که انسانرا از آنچه مهمّ است و بدردش میخورد مشغول نماید. وَ مَا الْحَیاةُ الدُّنْیا إِلَّا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ انعام: 32. نیست زندگى دنیا مگر بازى و مشغول کننده.
- فعلی که مقصد صحیحی ندارد - در لغت: لعِبٌ _ لعب: (بر وزن فلس و کتف) بازى اصل آن از لعاب بمعنى آب دهان است «لعب یلعب لعبا» یعنى آب دهانش جارى شد بنظر طبرسى علّت این تسمیه آنست که لاعب بر غیر جهت حق میرود مثل آب دهان بچّه و بقول راغب آن فعلى است که مقصد صحیحى در آن قصد نشده است. بنظر نگارنده: معنى جامع آن بازى است چنانکه در قاموس و اقرب ضدّ جدّ گفته است. و در نهج البلاغه با جدّ مقابل آمده است «فَإِنَّهُ وَ اللَّهِ الْجِدُّ لَا اللَّعِبُ» خطبه: 130.
- دنیا طلب دلش کور می شود.
- استاد کتابچی در نهج البلاغه می فرمایند – 1-دنیا یک بازی است چند مطلب دارد.2- زمانش کوتاه است3- حستگی دارد 4- تلخی وشیرینی دارد 5- عده ای بازی را شغل خود قرار داده اند.
- در اینجا مبحث غفلت مهم است.
- دنیا گرایی انسان را از اهداف ودر مسیر سیر وسلوک وعرفان باز می دارد.
- آیاتی که در مورد غفلت در قرآن آمده اعراف 51 ..یوسف .. عنکبوت 64.. شورا 36.. حدید 20 ..
- موراد غفلت جامع این آیات است _ . در آیه 20 سوره حدید، پنج ویژگى براى دنیا ذکر شده که با مراحل پنجگانه عمر انسان مطابقت دارد: واعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زینَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَ تَکاثُرٌ فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ.. الحدید : 20
- حب الدنیا _ «إنّ حبّ الدّنیا و الاموال فِتنة و مَشغَلة عن الآخرة» «حُبُ الدُّنْیَا رَأْسُ کُلِّ خَطِیئَهٍ» (کافى، ج 2، ص 130)
- نکته اول چشم دل - دانشهاى سودمند - تنها گوش دادن بدانش سودمند که عدالت در نیروى شنوائى است، و دانشهاى سودمند آنچه نیروى اندیشه را بکمال رساند از علم الهیات و هر چه با آن مناسب است و آنچه نیروى قوه عملیه را بکمال رساند که حکمت عملیه باشد. قوفهم أسماعهم على سماع العلم النافع و هو فضیلة العدل فی قوة السمع و العلوم النافعة ما هو کمال القوة النظریة من العلم الإلهی و ما یناسبه و ما هو کمال للقوة العملیة و هی الحکمة العملیة. اخلاق اسلامى-ترجمه جلد پانزدهم بحار الانوار، ص: 261
- اهل بصیرت کسانی هستند که چشم بصیرت به دنیا نگاه کنند و بنگرند باطن دنیارا این نگاه که ما داریم ظاهر است ولی اهل معنی به چشم دل و بصیرت به دنیا نگاه میکنند. ظاهر دنیا - دنیا ظاهرش فانی واقعی نیست کسانی هستند که با چشم بصیرت به دنیا نگاه میکنند این نگاه کردن ها رو با چشم بصیرت آگاهی میبخشه
- اون کسی که چشم به دنیا دوخته یعنی همون چیزی که ما میگیم به این معنا رحمت فوق العاده پیدا نکرده وابستگی پیدا کرده گرایش فوق العاده به این دنیا دوخته دنیا اورا کوردل میکنه دلش کور میشه این جایگاه یک جایگاه اول چشم دل بسته شده.
- نکته دوم چشم دل حقّانیت قرآن به اندازهاى محکم است که جاى شک ندارد و اگر کسى شک کند، با قدرى تأمّل و تدبّر، به حقّانیت آن پى مىبرد، مگر آنکه حاضر نباشد حقّ را بپذیرد و یا تعصّب و لجاجت، چشمِ دل او را کور کرده باشد. چنانکه در سوره نمل مىفرماید: «بَلْ هُمْ فِى شَکٍّ مِنْها بَلْ هُمْ مِنْها عَمُونَ»؛ آنان که در شک هستند، دچار کوردلى شدهاند. با دوتا چشمات نگاه کن با سر تو مغزت چشم قلب خود را باز کن در ۸۰ سالگی یادت میاد که فلانی حرفی که در بچگی زده به تو چه بوده
- چشمه زلال و گوارا ولایت - کسی زیاد به یاد خدا باشد و مانع رشد بصیرت نداشته باشد با بصیرت حرکت کند به چشمه زلال و گوارا برسد و تعبیر چشمه زلال و گوارا ولایت امام زمان تعبیر کرده اند ان شا الله خواهد رسید. حضرت استاد فرمودند با مرحوم حضرت آیت الله ناصری رحمه الله .وقت ملاقات داشتیم آقا دیر آمندند .. سوال شد چرا دیرکردی ... فرمودند از دفن یکی از اولیاء خدا می آیم .. از اولیاء خدا که غیر مشکوف است روی سنگ درب ورودی مدر سه صدر بازار اصفهان می نشست برای ترمیم و واکس کفش مردم گفته شد کجا دفن شد فرمودند یک جای غیر ظاهر.. ایشان فرمودند همیشه در اضفهان 40 مستجاب الدعوه وجود دارد.
- لهو ولعب در چهار جای قرآن آمده : وَ مَا الْحَیاةُ الدُّنْیا إِلاَّ لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ لَلدَّارُ الْآخِرَةُ خَیْرٌ لِلَّذینَ یَتَّقُونَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ. الأنعام : 32و التوبة : 65 و العنکبوت : 64 وَ (47) محمد : 36
- برای بصیرت 1-باید از همه زیبایی های دنیا استفاده بهینه در سیر تکامل باید کرد ولی وابسته نباش ؛ آدم وابسته قبض است اگر خواستى پرواز کنى نباید بستگى داشته باشى. افرادى بستگى دارند. طورى باید باشد که آدم وابسته نباشد. اگر وابسته نبودى پرواز دارى. اما اگر اسیر شدى قبض است ،
- 2 لهو ولعب سوء استفاده دشمن است.-لهو ولعب در دنیا مانع رشد بصیرت است باید از تقوی استفاده کرد. سوء استفاده دشمن است برای القاب دروغین در قضیه برادران حضرت یوسف به پدرشان گفتند که یوسف را بفرست با ما بیرون برویم، «یَرْتَعْ وَ یَلْعَب» هم برویم تاب بخوریم، هم ورزش کنیم. یعنى نگفتند: بابا یوسف را به ما بده او را در چاه بیاندازیم. خوب نمىدهد. باید با یک القاب، لقب چه؟ لقب نیاز به قدم زدن هست. نیاز به ورزش هست. «أَرْسِلْهُ مَعَنا» ما باشیم. گفتند: «إِنَّا لَهُ ...» اینهایى که مىخوانم آیهى قرآن است. «إِنَّا لَهُ لَناصِحُون» (یوسف/ 11) ما ناصح، نصیحت، ما خیرخواه او هستیم. «إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ» (یوسف/ 12) ما یوسف را حفظ مىکنیم سوء استفاده دشمن است برای القاب دروغین کرند
- رغبت به دنیا- اگر ده درجه رغبت به دنیا داشته باشی ده در جه قلبت کور می شود پیامبر اکرم النّبی «صل الله علیه وآله »: ... و من رغب فی الدّنیا، فطال فیها أمله، أعمى اللَّه قلبه، علىقدر رغبته فیها. الحیاة با ترجمه احمد آرام، ج4، ص: 34
- منافع دنیا - دنیا شناسی حضرت علی علیه السلام : چگونه از خانهاى سخن بگویم که آغاز آن سختى است و پایان آن فنا و نیستى میباشد، در حلال آن حساب و در حرامش عقاب هست، هر کس در دنیا خود را بىنیاز بداند گرفتار میگردد، و هر کس فقیر شود محزون مىشود هر کس در دنیا دست به کوشش بزند و مال و منال و ضیاع و عقار بدست آورد روزى از دستش میرود، هر کس از دنیا پند گیرد بینا میگردد و هر کس به منافع آن بنگرد کور مىشود..من أبصر بها بصّرته، و من أبصر إلیها أعمته.خطبه 82-
- آگاهی انسان - نگاه با بصیرت انسان را آگاه می کند – ونگاه با عدم بصیرت به انسان را گوردل می کند؛ بصر دو پایگاه دارد یک چشم ظاهری ویک چشم باطنی که چشم دل است فرحم اللَّه امرء تفکّر فاعتبر فابصر- فَأَبْصَرَ الرَّجُلُ رُشْدَه- ٌ فَأَبْصَرَ مَنْ أَبْصَرَ وَ اهْتَدَى مَنِ اهْتَدَى- فَأَبْصَرَ وَ سَمِعَ وَ عَقَلَ بِالنُّور
- رفیق با ولایت - عبدالکریم کفاش بازار شهر ری کفشدوزهم صحبت با حضرت امام زمان علیه السلام می نشستند و با حضرت رفیق بود خیلی چیز عجیبی داستان است که با هم صحبت می‌شود .تا به جایی رسید که حضرت فرمود نگاه به کفش من نمی کنی پاره شده جواب می دهد درخواست جدید است الان وقتش نیست ؛ اگر فرمان است جانم فدای شما و اما اگر غیر فرمان باشد چون وقت قبل از شما کفش از مردم گرفته ام برای من از کفش شما مهم تر است ، متوقف شد ایستایی نداشته باشد حرکت کند تا به چشمه زلال و گوارا برسیم و تعبیر چشمه زلال و گوارای ولایت به امام زمان برسد فرمود چون تو برای خدا کار می کنی منم رفیقتم
- چشم دل بیدار - دنیا گرایی دل وقلب انسان را کور می کند وانسان در زمین شیطان بازی می کند.حضرت استاد از الفیلسوف العارف، الشیخ جهانگیرخان القشقائی نزیل أصفهان المتوفى بها فی سنة 1328، خاطره مرحوم آیت الله جهانگیرخان رو بگم ، از جهانگیرخان مدرسه صدر بازار درس می‌دادند خارج فقه می گفتند شخصیتی بود فیلسوف وعارف وارد بازار شد دوقدم راست میرفت می پرید دست چپ و دست راست این طرف اون طرف شاگرد استاد این حرکت چیه شما در بازار درست راه بروید؛ با آرامش ؛ گفت چهار قدم میرم روباه می بینم دوباره چهار قدم میرم گرگ می بینم با قدم زدن کنار می‌کشد چه کنم آدم وقتی مقام عبودیت برسد به مقام ربوبیت می رسد وقتی به مقام ربوبیت رسید پرده هاکنار میره بصیرت قلب قشنگ است چشم دل بیدار باشه اگر چشم دل کور شد انسان بیچاره می شود.
- تأمّل در ظاهرشدن حقیقت - و ممکن است که: معنى «رویدا یسفر الظّلام» این باشد که درنگ کن درنگ کردنى در آنچه مىگویم یعنى از براى تأمّل و تدّبر در آن. و «روشن مىگردد تاریکى» یعنى اگر تأمّل کنى در آن روشن مىگردد تاریکى و ظاهر مىشود حقیقت آن یا حقیقت حال. و «کان قد وردت الاظعان» بیان آن چیز باشد که گفته مىشود و تأمّل در آن باید کرد و مراد این باشد که: حال مردم در دنیا شبیه باشد بحال قافله که جمعى از ایشان کوچ کرده باشند و بمنزل رسیده باشند، و جمعى دیگر که کوچ نکرده باشند در عقب ایشان کوچ کنند و شتاب کنند تا زود بایشان برسند، پس مردم دنیا نیز جمعى کوچ کردهاند و گویا بمنزل که قیامت باشد رسیدهاند و آنان که کوچ نکردهاند بشتاب مىروند از عقب ایشان و زود مىرسند بایشان، پس هر گاه تأمّل کنى درین تمثیل روشن مىشود تاریکى و ظاهر مىشود حقیقت آن یا حقیقت حال مردم و این که ایشان را چه باید کرد و این که باید که مشغول کارى شوند که بکار ایشان آید در آنجا، نه بأمور دنیا که مشرف بر کوچ از آنند، و اللّه تعالى یعلم.- سَلَکَتْ بِهِمُ الدُّنْیَا طَرِیقَ الْعَمَى - وَ أَخَذَتْ بِأَبْصَارِهِمْ عَنْ مَنَارِ الْهُدَى- فَتَاهُوا فِی حَیْرَتِهَا وَ غَرِقُوا فِی نِعْمَتِهَا- و اتَّخَذُوهَا رَبّاً فَلَعِبَتْ بِهِمْ وَ لَعِبُوا بِهَا- وَ نَسُوا مَا وَرَاءَهَا- رُوَیْداً یُسْفِرُ الظَّلَامُ - بهجالصباغة
- رغبت به دنیا - 1-در عدم بصیرت دنیا کوره راه می شود. 2- دنیا آنها را به کوره راه می کشاند . 3- مناظر وستاره های بصیرت را نمی بینند 4- فَتَاهُوا در دنیا سر گردان است 5- دنیا را معبود خودش می گرداند 6- دنیا او را به بازی می گیرد 7- اعمال او ماده اش الشهوات است.
- کلیه ماده بصره در قرآن 165مرتبه در قرآن آمده است
- دلبستگی به دنیا -از این مبعث بدست میاوریم که رغبت به دنیا و دنیا گرایی دل و قلب انسان به کوری می کشاند ودر میدان شیطان قرار میگیرد و این مطلب قابل توجه انسان در میدان شیطان بازی می کنه و این خودش مانع رشد است.
- مانع رشد وعدم بصیرت - خداوند به امر برای بصیرت به همه ملائکه فرمان داد که به حضرت آدم سجده کنید سجده کردند. الله اکبر . شیطان است که مانع رشد است . استدلال کرد شیطان که ابلیس است گفت من را از آتش آفریده شده ام وانسان از از خاک آتش بر خاک من برتری دارم . از این جهت اکثر گرفتاری های ما به علت عدم شناخت دنیا پرستان است .
- دنیا خودش را به تو معرفی کرده - حضرت امیرالمومنین علیه السلام دنیا خواهان را تعبیر میکنند به حیوانات درنده به حیواناتی که هم دیگر راشکار میکنند اگر برتر باشد زیر دستان کوچکش را می دره میخوره میبلعه در تعریف دنیا میگن اینه در دنیا چه آرزو هایی دارد ؛ مواظب باش گول عاشقان دنیا و مبارزه آنها را بر سر دنیا نخورى، زیرا این مطلب را خدا به تو خبر داده، دنیا هم خودش را به تو معرفى کرده است و بدیهاى خود را آشکار ساخته است. جاى تردید نیست که دنیا طلبان همانند سگهاى پارس کننده و حیوانات درنده هستند، بعضى بر بعض دیگر حمله میکنند و نیرومند ذلیل را مىخورد و بزرگ بر کوچک غلبه مىنماید. دنیا طلبان همانند حیوانات عقال (دست یا پا بسته) شده و باز هستند. عقال شدهها راه را بدست نمىآورند و در مسیر گمراهى مىروند. ترجمهنهج..(زمانى)
- عدم بصیرت - این است که انسان در جامعه نگران میشه. ولی مسلمانان باید قبل از تهاجم، آمادگى علمى و قدرت پاسخ گویى شبهات آینده را داشته باشند. «سیقول السّفهاء» یعنى در آینده، بىخردان شبهاتى طرح خواهند کرد، شما باید آماده باشید.. البقرة : 142 سَیَقُولُ السُّفَهاءُ مِنَ النَّاسِ ما وَلاَّهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتی کانُوا عَلَیْها قُلْ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ یَهْدی مَنْ یَشاءُ إِلى صِراطٍ مُسْتَقیم
- اهل بصیرت - آنان که سخن را با دقّت مىشنوند و بهترین آن را پیروى مىکنند، آنانند که خداوند هدایتشان نموده و آنانند همان خردمندان. الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِکَ الَّذِینَ هَداهُمُ اللَّهُ وَ أُولئِکَ هُمْ أُولُوا الْأَلْبابِ « الزمر، 18»
- 40- درس بصیرت در همه زمانه ومکانها - تنها کسى مىتواند پرچم رهبرى را حمل کند که اهل بصیرت و پایدارى و علم و دانش باشد.- کسى که اهل بصیرت باشد، مىتواند از همهى زمانها و مکانها درس بگیرد. «الیل والنهار ... لُاولى الابصار» و «لایحمل هذا العلم الّا اهل البصر و الصبر و العلم بمواقع الحق»
اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
