بسم الله الرحمن الرحیم
اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
امیر المومنین نهج البلاغه 110 صفت متقین (خطبه همام ) سرفصل های شرح متقین نهج البلاغه - 18-19- 20- قسمت 4- عبادات شب انه، تلاوت قرآن و ترتیل أمّا اللّیل فصافّون أقدامهم تالین لأجزاء القرآن: شب پرهیزکاران پرهیزکاران در شب بر پا ایستاده مشغول نمازند، و آیات قرآن را با تأمل و اندیشه مىخوانند، یرتّلونه ترتیلا، - و با خواندن و تدبّر در آن
- یتعلم قرآن یا در حال تعلم قرآن - قال الصادق (علیه السلام) : «ینبغى للمؤمن انْ لا یموت حتّى یتعلم القرآن او یکونَ فى تَعلمه»: «براى مؤمن شایسته است که نمیرد تا اینکه تعلم قرآن کند، یا در حال تعلم قرآن باشد».
- کیفیت قرائت قرآن: الف) ادب ظاهرى: در قرآن کریم آمده: (... وَ رَتِّلِ الْقرآن تَرْتِیلًا): (قرآن را با تأنّى و وضوح تلاوت کن». در جاى دیگر مىفرماید: (وَ إِذا قُرِئَ الْقرآن فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ):
- «زمانى که قرآن قرائت مىشود گوش فرا دهید، و ساکت باشید، تا مورد رحمت خداوندى قرار گیرید) در روایات معصومین علیهممالسّلام هم وارده شده، از جمله پیامبر گرامى (صلى الله علیه وآله) مىفرماید:«لِکُل شىء حِلیةٌ و حلیة القرآن الصوت الحسن» «براى هر چیزى زیورى است و زیور قرآن صداى خوب است» و نیز امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه (وَ رَتِّلِ الْقرآن تَرْتِیلًا) فرمودهاند:«هو انْ تَتَمکّثَ فیه و تُحَسّن به صوتک»:
- «ترتیل قرآن ؛ مکث وتوقف – ترتیل آن است که مَکث و توقف کنى در خواندن قرآن و (عجله ننمائى)
- طریق و راه قرآن- «نظّفوا طریق القرآن»: قال: «افواهکم»: «بماذا؟» «بالسواک»:
- اولین عمل کننده به قرآن - «افواهکم طرق من طرق ربّکم، فنظّفوها»:خضوع و خشوع هنگام خوندن قرآن - (الَّذِینَ آتَیْناهُمُ الْکِتابَ یَتْلُونَهُ حَقَّ تِلاوَتِهِ أُولئِکَ یُؤْمِنُونَ بِهِ):
- لرزش وخوف هنگام خوندان این کتاب - (اللهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِیثِ کِتَاباً مُّتَشَابِهاً مَّثَانِىَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ).
- تلاوتى بیهوده قرار مده، - بر گوشم مُهر مَزَن، و بر چشمم پرده میفکن، و قرائت مرا قرائت و خواندن بدون تدبّر قرار مده؛
- در مثالها و مواعظ قرآن تفکّر ؛ تعلّل کن- نظر کن چگونه کتاب پروردگارت و منشور ولایتت را تلاوت مىکنى،
قرائت قران با حزن و اندوه - «انّ القرآن نَزَلَ بالحزّن فاقرؤوه بالحزن»:
- گریه ازخوف سجده برخاک - (... وَ إِذا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیاتُهُ زادَتْهُمْ إِیماناً وَ عَلى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ): (إِذا تُتْلى عَلَیْهِمْ آیاتُ الرَّحْمنِ خَرُّوا سُجَّداً وَ بُکِیًّا): آثار دیگر قرائت قران - به اینجا 21 اثر ذکر شد:
- توضیح روایات قرائت قران -: «نَوّروا بیوتَکم بتلاوة القرآن! ... فانّ البیت اذا کثُرَ فیه تلاوة القرآن کثر خیرهُ و امتَعَ اهلَه و اضاءَ لاهل السماء کما تَضىء نجوم السماء لاهل الدنیا»).
- با قرائت قران - برکت بسیار: - حضور ملائکه، - البیتُ الذى یُقرأ فیه القرآن و یُذکَر اللّه- عزوجل- فیه تکثُر برکته و تحضُرُه الملائکة و تهجره الشیاطین ....» «و الوِلدان یتعلمون القرآن»..ورَجُلٌ قرأ القرآن .... فباولئک یدفع الله العزیز الجبّار البلاءَ و باولئک یُدیل اللّه- عزوجل- من الاعداء و باولئک یُنزل اللّه- عزوجل- الغیثَ من السماء».
- اختلاط قرآن با گوشت و خون. 18. «مَنْ قرأ القرآن و هو شابٌ مؤمن اختلط القرآن بلحمه و دَمه و جَعَلَه الله مع السَفَرةِ الکِرام البَرَرة و کان القرآن حجیزاً عنه یوم القیامة».
- 20- نزدیک بودن دُعا به اجابت: امام صادق (علیه السلام) از پدر بزرگوارشان این حدیث را نقل مىکنند: «اغتنموا الدعاء عند خمس: عند قراءة القرآن و عند الاذان و عند نزول الغیث و عند التقاء الصِّفین للشهادة و عند دعوة المظلوم، لیس لها حجابّ دونَ العرش»:
- «دعاء را پنج وقت غنیمت شمرید در وقت قرائت قرآن و اذان و نازل شدن باران و در وقت برخورد دو جناح (حق و باطل) در وقت دعوت مظلوم،
- حال به معنى ترتیل بپردازیم «یرتَلونه ترتیلا» (وَ رَتِّلِ الْقرآن تَرْتِیلًا) «بَیّنه تبیانا و لا تَهُذّه هَذَّ الشِعر و لا تَنْثره نَثْرَ الرَّمل ولکن اقْرعوا به قلوبکم القاسیة و لا یکن هَمُّ احدکم آخر السورة»:
- نیکو کنى صوت خود را - «هو انْ تَتَمکّثَ فیه و تُحَسّن به صوتَک»
همّت شما در بهتر خواندن- مراد از هر چه بیشتر خواندن، مجرّد نیست.
بیشتر خواندن بدون تدبّر نیست؛ آیات بیشترى را با تأمّل و تعمّق بیشترى قرائت کنیم.
- صفات پرهیزکاران شب زندهدار- (اما اللیل فصافون اقدامهم)
(پرهیزکاران) در شب براى زندهدارى همواره بپا ایستادهاند 19- و قرآن را شمرده 20- با تدبّر تلاوت مىکنند.***
- شب زنده داری - (وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّکَ عَسَى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَاماً مَّحْمُوداً):
«بعضى از شب را شب زندهدارى تا پروردگارت به مقام محمود (شفاعت) مبعوثت گرداند».
قیام در برابر خدا (أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً یَبْتَغُونَ فَضْلا مِّنَ اللهِ وَرِضْوَاناً سِیمَاهُمْ فِى وُجُوهِهِمْ مِّنْ أَثَرِ السُّجُودِ): (سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ)
- قرآن در جاى دیگر - در مدح شب زندهداران (أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّیْلِ ساجِداً وَ قائِماً یَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَ یَرْجُوا رَحْمَةَ رَبِّهِ)
در جاى دیگر مىفرماید: (إِنَّ ناشِئَةَ اللَّیْلِ هِیَ أَشَدُّ وَطْئاً وَ أَقْوَمُ قِیلًا)
- در فضیلت نماز شب همین بس معادل آنچه در شب رویش و رشد مىکند، حسنه بنویسید.
و کسى که یک نوهم از شب به نماز (نامه اعمال افراد صالح بدست راست و غیرصالح بدست چپ).
- و کسى که یک هشتم از شب را به نماز..اهلبیت خود را شفاعت مىکند.
و کسى که یک هفتم از شب را به نماز گذراند، با صورتى نورانى ؛ گناهان قبل و بعد او بخشیده خواهد شد.
- و کسى که یک پنجم از شب را چنین کند با ابراهیم خلیل الرحمن (علیه السلام) همنشین مىشود،
و کسى یک چهارم از شب را به نماز گذارد مثل باد سریع از صراط گذشته و وارد بهشت بدون حساب شود.
- و کسى که یک سوم از شب را به نماز گذارد از هر درى که خواهى وارد بهشت شو.
و کسى که نیمى از شب را چنین کند اگرزمین را هفتاد هزار مرتبه پراز طلا کنند جزاى او نخواهد بود،
- و کسى که دو سوم از شبى را احیاء کند براى او به اندازه ریگها حسنه ، که کوچکترین آنها 11 مرتبه از کوه بزرگتر است.
- و کسى که تمام شب را احیاء کند بهشتى که براى او در آن صدهزار شهر و در هر شهرى هر چه خواهد.
فضیلت نماز اول وقت - «انْ قُبِلَتْ قُبِلَ ما سِواها و انْ رُدَّت، رُدَّت ما سِواها»
- نماز نخستین فروع بعد از 5 اصل دین وقتى صداى مؤذّن را مىشنود رنگش تغییر کرده و چهرهاش به زردى..
فضیلت نماز اول وقت - وقت فضیلت آن اول وقت و داراى فوائدى است از کتاب انوار نعمانیة نقل مىکنیم:
- فضیلت نماز اول وقت - نماز اول وقت به صورت سفید و زیبا صعود کرده،
فضیلت نماز اول وقت - نماز امام زمان (عج) و دیگر صلحاء در اول وقت واقع مىشود،
- و حتّى جماعت علاوه بر تصحیح خللها مؤثّر در تزیید ثوابها هم خواهد بود، مثلا نماز متأهّل 70 برابر مجّرد
از خصوصیات دیگر نماز جماعت این است در اول وقت نماز و هنگام تلاوت قرآن امر به استعاذه «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» شده است زیرا شیطان همچون سگى وحشى به ..
- در فضیلت نماز جماعت «مَنْ کان جار (همسایه) بیت الله و لم یحضر الجماعة ثلاث ایام متوالیات فعلیه لعنة الله و الملائکة و الناس اجمعین فان تزوج فلا تزوجون (زن ندهید)و ان مرض فلا تعودوه، الا فَلا صَلاةَ لَهُ، الا صَوم له، الا فلا زکوة لَه، الا فَلا حجّ له، الا فَلا جَهاد له»:
- در فضیلت نماز اول وقت- سومین فائده از فوائد نماز اول وقت «رضوان اللّه» و نماز آخر وقت «غفران اللّه» ا
در فضیلت نماز اول وقت- مىفرمود: «ارِحنا بلال» یعنى اى بلال با اذان از اشتغالات دنیوى رهائیمان بخش،
- در فضیلت نماز اول وقت- آمد وقت امانتى که خدا به سماوات زمین عرضه کرد و آنها اباء کردند از حملش.
در فضیلت نماز اول وقت- «ما تدرون بین یدى من اقوم»: «چه مىدانید در برابر چه کسى ایستادهام».
- راز ونیاز شبانه از صفات متقین -غذاى روحى آنها در مسیر کمال آنهاست رزقنا الله انشاء الله.
اهمیت قرآن - پس روشن شد، «امّا اللیل فصافون اقدامهم» به سراغ «تالین لا جزاء القرآن یرتلونه ترتیلا)
- فضل قرآن و عظمت آن: در قرآن کریم درباره عظمت آن آمده: (لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقرآن عَلى جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ): «فضل القرآن على سائر الکلام کفضل الله على خلقه»:
- فضیلت قرآن بر دیگر کلامها - «فضیلت قرآن بر دیگر کلامها مثل فضیلت خدا بر مخلوقات او است»
درجه ای بلاتر از حافظ قرآن نیست - حافظ قرآن- قال النبى (صلى الله علیه وآله): «عدد دَرَج الجنة عدد آیات القرآن. فاذا دَخَل صاحب القرآن الجنة قیل له: ارقَأ واقْرَأ، لکل آیة درجة، فلا تکون فوق حافظ القرآن درجة»:
- حافط و عامل قرآن - «الحافظ للقرآن، العامِلُ به، مع السفرة الکِرام البرَرَة»:
شرافت حامل قرآن- «اشْرافُ امّتى حملة القرآن و اصحابُ اللیل»:
- تلاوت قرآن بهتر از طبقات عرش -«... ولِتالِى آیة مِنْ کِتابِ اللّه خَیرٌ مِنْ تَحْتِ العرش الى تُخوم السّفلى»: «... و یدافع عن تالى القرآن بلوى الآخرة»
- نظر رحمت خداوند به قاری قرآن - مؤمن زمانى که قرآن مىخواند خداوند با نظر رحمت به او مىنگرد».
خوش به حال طالب علم وحامل قرآن - از کرامت و شرافتى که نزد خدا براى آنها آماده شده است».
- کوه بزرگی از طلا به گوش سپردن به قرآن دهند - «مَنْ استمع آیة من القرآن خیر له من ثَبیر ذهبا»: «
شنونده قرآن محو گناه وحسنه ودرجه کسب کند - «مَنْ اسْتَمَعَ حَرفاً من کتابِ اللّه من غیر قراءة کتب الله له حسنَةَ و مَحى عنه سیّئة و رفع له درجة»:.
- فضل قرائت قرآن در نماز: «قرائت قرآن در نماز افضل از قرائت آن در غیر نماز، و قرائت قرآن در غیر نماز افضل از ذکر خداوند تعالى، و ذکر او افضل از صدقه، و صدقه افضل از روزه،
- تعلیم و تعلم قرآن:(.کُونُوا عِباداً لِی مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ لکِنْ کُونُوا رَبَّانِیِّینَ بِما کُنْتُمْ تُعلمونَ الْکِتابَ وَ بِما کُنْتُمْ تَدْرُسُونَ):
- به سبب تعلیم قرآن و تعلم آن» «خیارکم من تَعلم القرآن و علمه»:..اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
