- بسم الله الرحمن الرحیم
- اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
- امیر المومنین – نهج البلاغه – متقین -93- در امانت خيانت نمىكند «لا يضيع ما استحفظ »
- ترجمه: پرهيزگار آنچه را به او سپردهاند ضايع نمىكند. ***
- شرح: از خصلتهاى ديگر پرهيزگار ان امانتدارى آنها است بر آنچه خداوند به آنها فرموده محافظت كنند.
- مرحوم خوئى مىفرمايد: آنچه را خداوند امر به محافظت آن كرده مثل نمازهاى پنجگانه و مانند آن از عبادتهاى ديگر، محافظت مىكنند و آنها را پايمال نمىكنند، خداوند متعال مىفرمايد: «حافظوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى»: بر نمازها و نماز ميانه محافظت كنيد».
- و كسانى كه ايمان به آخرت آوردند، ايمان به قرآن و كتاب خدا آوردند و آنها بر نمازشان محافظت مىكنند». «وَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ هُمْ عَلى صَلاتِهِمْ يُحافظونَ»:
- محافظت بر نماز از صفات اهل ايمان به قرآن و معاد شمرده شده است، خداوند در سوره مؤمنون اينها را بشارت مىدهد: «وَ الَّذِينَ هُمْ عَلى صَلَواتِهِمْ يُحافظونَ أُولئِكَ هُمُ الْوارِثُونَ الَّذِينَ يَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِيها خالِدُونَ»: «كسانى كه بر نمازهايشان محافظت مىكنند* آنها وارثين هستند كه بهشت فردوس را ارث مىبرند و در آن جاودانى مىشوند».
- و نيز در سوره معارج مىفرمايد: «وَ الَّذِينَ هُمْ عَلى صَلاتِهِمْ يُحافظونَ أُولئِكَ فِي جَنَّاتٍ مُكْرَمُونَ»: «كسانى كه بر نماز خود حفاظت مىكنند آنها در بهشتها اكرام مىشوند».
- مراد از محافظت ، محافظت بر اوقات و حدود و مراعات آداب و شرائط و مداومت بر آن است و عكس محافظت ، سستى و كاهلى در امر نماز و خصوصيات آن است، اولى از جنود و سپاه عقل است و دومى از سپاه جهل، چنانكه در حديث كافى آمده و مراد به تضييع اعمّ از ترك نماز و سستى و اخلال به حدود آن است.
- مرحوم خوئى در ذيل اين فراز اين چنين سخن گفته است ولى تعجب از ايشان است كه چرا فقط به مسئله محافظت بر نمازهاى پنجگانه يا مثل آن از عبادات، مثل نمازهاى مستحبى اشاره كردهاند.
- در حالى كه پيمان حفاظت تنها بر نماز گرفته نشده است، مىتوان گفت تمام قوانين اسلام و حدود و مرزهاى الهى بايد حفظ شود.
- در مورد اهل ايمان قرآن مىفرمايد: «الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّاهُونَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ الْحافظونَ لِحُدُودِ اللَّهِ»: «امر به معروف و نهى از منكر مىكنند و حدود و مرزهاى خداوند را كه در اوامر و نواهى او متجلّى شده حفظ مىكنند».
- از ما پيمان گرفته شده كه خداپرست باشيم و شرك به خدا نورزيم و لازمه اين پيمان رعايت و امانتدارى و حفاظت از تمام دستورات الهى است.
- در جاهاى متعدد نيز قرآن اشاره به بعضى مصاديق حدودى كه بايد محافظت شود، مىكند، از جمله در سوره احزاب مىفرمايد: «إِنَّ الْمُسْلِمِينَ وَ الْمُسْلِماتِ وَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ الْقانِتِينَ وَ الْقانِتاتِ وَ الصَّادِقِينَ وَ الصَّادِقاتِ وَ الصَّابِرِينَ وَ الصَّابِراتِ وَ الْخاشِعِينَ وَ الْخاشِعاتِ وَ الْمُتَصَدِّقِينَ وَ الْمُتَصَدِّقاتِ وَ الصَّائِمِينَ وَ الصَّائِماتِ وَ الْحافظينَ فُرُوجَهُمْ وَ الْحافظاتِ وَ الذَّاكِرِينَ اللَّهَ كَثِيراً وَ الذَّاكِراتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَ أَجْراً عَظِيماً»: «همانا كليه مردان مسلمان و زنان مسلمان و مردان و زنان باايمان و مردان و زنان اهل طاعت و عبادت و مردان و زنان راستگو و مردان و زنان صابر و مردان و زنان خداترس و خاشع و مردان و زنان خيرخواه و مسكين نواز و مردان و زنان روزهدار و مردان و زنانى كه ياد خدا بسيار كنند خدا براى همه آنها مغفرت و پاداش بزرگ مهيا ساخته است.
- گرچه بالفظ «حافظين و حافظات» بر مسئله مسائل جنسى اشاره فرموده ولى ديگر امور ياد شده در آيه هم لازم است محافظت شود، اسلام و ايمان و صداقت و اهل عبادت بودن و صبر و خشوع و كمك به محرومين و روزه و ياد خداوندى از امورى است و از حدودى است كه حفظ آن واجب است، اگر خداوند متعال امر به عمل صالح مىكند و غير آن را خسران و زيان مىداند، چنانكه در سوره عصر مىفرمايد: «همانا انسان در خسران و زيان است مگر كسانى كه ايمان و عمل صالحداشته باشند، و سفارش به حقو صبر كنند». مسلماً محافظت بر آن ايمان و اعمال صالح را به طريق اولى از او مىخواهد.
- در جاى ديگر قرآن در مورد زنان صالح و پاكدامن مىفرمايد: زنان صالح كسانى هستند كه به عبادت پروردگار پرداخته و در غياب شوهران خود، خود را حفظ مىكنند و پاكدامنى را رعايت كرده و حق وق شوهران را محافظت مىكنند و از طرف ديگر آنچه را خداوند امر به حفظ آن كرده، حفظ مىكنند، يعنى حق وق خداوند را هم رعايت مىكنند فَالصَّالِحاتُ قانِتاتٌ حافظاتٌ لِلْغَيْبِ بِما حفظ اللَّهُ
- پس نه فقط حقنماز و رعايت آن لازم است، بلكه تمام حق وق الهى نيز لازم الاتباع و محافظت و حفظ آن واجب مىباشد و پرهيزگار واقعى آن است كه اين حق وق را تضييع و پايمال نكند.
- اسرار مردم، گفتههاى خصوصى انسانها، دست و پا و اعضاء و جوارح ما همه و همه از امانات الهى و از امورى است كه حفظ آن واجب است.
- و از بزرگترين امورى كه حفظ آن بر ما واجب است كتاب خداوند و عترت اهلبيت پيامبر (صلى الله عليه و آله) است يعنى همان دو گوهر گرانبها كه در حديث ثقلين آمد (كتاب الله و عترتى) وحفظ اين دون، توجه و عمل به دستورات آنها و محبت آنها است.
- مولى على (عليه السلام) نيز در نهجالبلاغه مىفرمايند: «واسْتَتِمُّوا نِعْمةَ اللّهِ عَلَيكُم بالصَّبر عَلى طاعةِ اللّه و المُحافظة عَلى ما اسْتَحفظ كُم مِنْ كِتابه»: «با صبر بر عبادت و بندگى خدا و با محافظت بر كتاب خدا و آنچه از شما در آن خواسته بر آن محافظت كنيد، نعمت خدا را بر خود تمام كنيد (اگر اطاعت و حفاظت كرديد خداوند نعمت خود را بر شما تمام خواهد كرد»
- مرحوم الهى، در ذيل اين فراز (لا يضيّع ما استحفظ ) چنين سروده است:
امانات حقو خلق و دل و دين | نگه دارد نكو آن پاك آئين | |
| نسازد فاش اسرار نهان را | |
هر آن رازى كه محفوظيش بايست | نمودن فاش آن را نيست شايست |
- در حديث مىخوانيم: اگر به امانت خيانت كرديم و در گفتار دروغ گفتيم و به وعدههاى خود عمل نكرديم، منافق هستيم گرچه اهل نماز و روزه باشيم.
- پس كسى كه امين شمرده شده، امانت (و بدهى خود را بموقع) بپردازد و از خدايى كه پروردگار اوست پروا كند.بقره /283
- در روايات آمده است: «امانت را به صاحبش برگردانيد، حتّى اگر او فاسق باشد».
- ارزشهاى اخلاقى، ثبات دارند. حفظ امانت، در نزد همه نيكو و خيانت در آن، نسبت به هر كسى باشد زشت است. ردّ امانت، يك ارزش است، گرچه از مخالفان باشد. «يُؤَدِّهِ ... لا يُؤَدِّهِ»
- خيانت به امانت، علامت نفاق است. در حديث است: به ركوع و سجود طولانى افراد نگاه نكنيد، بلكه به راستگويى و امانتدارى آنان بنگريد
- شايد بتوان گفت: خيانت در امانت شامل كتمان علم، حرفه وحق ، تصاحب اموال مردم، اطاعت از رهبران غير الهى، انتخاب همسر يا معلّم نااهل براى فرزندان و ... مىشود.
- در اداى امانت و دادگرى، ايمان شرط نيست. نسبت به همهى مردم بايد امين و دادگر بود. «أَهْلِها، النَّاسِ»
- اگر مردم هم خيانت در امانت يا ستم در قضاوت را نفهمند، خدا بينا و شنواست. «إِنَّ اللَّهَ كانَ سَمِيعاً بَصِيراً»
- در حديث مىخوانيم: هنگامى كه وقت نماز فرا مىرسيد، لرزه بر اندام حضرت على عليه السلام مىافتاد و مىفرمود: وقت نماز است، نماز همان امانت الهى است كه كوهها و آسمانها از تحمّل آن سرباز زدند. در زيارت جامعه كبيره خطاب به اهل بيت عليهم السلام مىخوانيم: «انتم الامانة المحفوظة» شما آن امانت حفظ شده هستيد
- امانت الهى مسئوليّتآور است. آنكه امانت را حفظ كند، مشمول رحمت و آنكه با كفر و شرك، خيانت كند، كيفر مىبيند. لِيُعَذِّبَ اللَّهُ الْمُنافِقِينَ ... وَ يَتُوبَ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِين
- امام حسين عليه السلام مىفرمايد: مجراى امور و احكام بايد به دست علماى خداشناس و با تقوى باشد، كسانى كه در حرام و حلال خدا خيانت نمىكنند و امانت را حفظ مىنمايند
- وظيفه سنگين همه در حفظ اين امانت بزرگ الهي است. (در امانت سه كار لازم است: حفظ ، اصلاح، و اداء) نمونه، ج 14، ص 200.
- اگرمن بچهام را نزد شما فرستادم گفتم: بچه من نزد شما امانت باشد شما بايد به او هنر و علم بياموزى. به همين مقدار كه من چيزى را نزد شما به امانت گذاشتم و شما اين امانت را قبول كردى، به همان مقدار حقرا توليد مىكند. يعنى اگر من امانتى را به شما سپردم و شما كوتاهى كردى، من حقاعتراض دارم.
- بيت المال امانت است و در حفظ بيت المال افراد كمى مراعات مىكنند و كسانى كه پشت ماشين خودشان مىنشينند با زمانى كه پشت ماشين بيت المال مىنشينند فرق دارند. افراد زيادى هستند كه ماشين خودشان را مىخوابانند و از ماشين بيت المال استفاده مىكنند.
- بايد بدانيم و بفهميم كه مغز ما براى ما نيست و اگر اين را بدانيم هرچيزى را حفظ نمىكنيم. چشم و دندان شما هم براى شما نيست. پس حقندارى پرخورى كنى يا در تاريكى مطالعه نمايى. چون صاحب دارى و امانت است و نبايد به امانت خيانت كرد. خداشناسى هر سال بايد تكرار شود
- براى حفظ مردم از شر ظالم حتى دروغ هم جايز است، آقا مال مردم نزد شما امانت است كه اينجا اگر راستش را بگويى مىآيند مىگيرند اينجا دروغ هم بگويى جايز است، و حتى بعضى گفتماند قسم دروغ هم مىشود خورد، براى اينكه مال مردم را حفظ كنى.
- حفظ امانت شهدا، وفادارى به راه امام - نسبت به گذشتگان، رأى نشانه امانت دارى است، بالاخره اين خون شهدا است، نسبت به كشور، اين كليد كشور است، رأى شما كليد كشور است، كليد كشور را به كى مىدهى؟ نسبت به آينده، سرنوشت است، سرنوشت كشور است، نسبت به بيگانگان، آنهايى كه از دور ما را مىبينند، مشت است، مشت محكم است. يعنى انتخابات را ساده نگيريد.
اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم
