نهج البلاغه – امیر المومنین– متقین 69- 2- كم خورى و اعتدال در غذا‏ «منزورا أكله (اكله)»

بسم الله الرحمن الرحیم

اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم

  1. نهج البلاغه – امیر المومنین– متقین
  2. 69- 2- كم خورى و اعتدال در غذا‏ «منزورا أكله (اكله)»
  3. بزرگان مى‏گويند: كسى كه سير خورد، آب زياد مى‏آشامد و آشاميدن آب زياد موجب كثرت خواب مى‏شود و در كثرت خواب تلف شدن عمر است
  4. كه عمرنفيس‏ترين‏ جواهر و سرمايه انسان است كه با آن تجارت كرده و براى آخرتش توشه برمى‏گيرد.
  5. حضرت مسيح (عليه السلام) مى‏فرمايد: اى بنى‏اسرائيل غذا‏ را زياد نكنيد، زيرا كسى كه غذا‏يش را زياد كرد، خوابش نيز زياد مى‏گردد.
  6. كم‏خورى موجب صفاى روح و نشاط روان است-
  7. رسول گرامى (صلى الله عليه و آله) مى‏فرمايند: «مَنْ قَلّ طَعْمَه صَحّ بَطْنُه وَ صَفا قلب ه و مَن كَثُرَ طَعْمُه سَقُمَ بَطْنُه وَ قَسا قلب ه»: «كسى كه غذا‏يش كم شد، شكمش سالم و قلب ش باصفا مى‏گردد و كسى كه غذا‏يش زياد شد، شكمش مريض و قلب ش قسى مى‏گردد».
  8. كم خوراكى از چيزهائى است كه اگر خداوند به بنده‏اى محبت ورزد به او عنايت كند، مولى مى‏فرمايند: «اذا ارادَ اللّه سُبحانه صَلاحُ عَبْدِه الْهَمَه قِلّةُ الكلامِ و قَلَّةَ المَنام»: «هنگامى كه خداوند سبحان خير و صلاح بنده‏اش را خواهد، كمى سخن و كمى غذا‏ و كمى خواب را به او الهام كند».
  9. كم خورى موجب عدم اسراف و تبذير است- بسيارى از پرخوريها باعث اسرافها و تبذيرها است اگر به اندازه كفاف انسان داشته باشد كه بخورد ديگر چيزى باقى نمى‏ماند كه به اسراف و تبذير منجر شود
  10. مولى مى‏فرمايند:«قِلّةُ الاكْلِ مِنَ العَفافِ وَ كَثْرتهُ مِنَ الاسْراف» «كم خوراكى از عفت و پرخورى‏ از موارد اسراف است».
  11. كم خورى زاينده حكمت و دانش در قلب  است-
  12. رسول گرامى (صلى الله عليه و آله) مى‏فرمايند: «القلب  يَنْتَحِل الحَكْمَةُ عَنْدَ خُلُوّ البَطْنُ يُمَجّ مِن الحِكمَةِ عِنْد امْتِلاءِ البَطْن»:«قلب  در موقع خالى بودن شكم داراى حكمت و دانش مى‏شود، قلب  خالى از حكمت مى‏شود در وقتى كه شكم پر مى‏شود».
  13. در بعضى روايات دارد، كه حتى اگر شكم از چيزهاى مباح و حلال پر شود، قلب  از تشخيص صلاح و فساد خود باز مانده و كور مى‏شود، يعنى اثر وضعى پرخورى‏ اين است.
  14. مولى على (عليه السلام) مى‏فرمايند: «اذا مَلِى‏ء البَطْنُ مِنَ المُباح عَمِىَ القلب  عن الصَّلاح» «هنگامى كه شكم از مباح پر مى‏شود قلب  از تشخيص نيك و بد خود و ديدن راه از چاه كور مى‏شود» و كورى قلب  يعنى عدم اكتساب معرفت و حكمت زيرا مبدأعلم  پذيرى قلب  و دل و روح انسانى است اگر كور شود از كسب علم  حقيقى محروم مى‏شود «لا فِطنَةَ مَعَ بِطنَة»: «فطانت و فهم با شكم‏پرستى جمع نمى‏شود».
  15. كم‏خورى موجب اسارت نفس  و عدم ارتكاب معصيت و عدم هيجان شهوت است- از عوامل كنترل هواهاى نفس انى كم خورى و گرسنگى است حتى علم اى اخلاق براى كسانى كه هنوز وسيله ازدواج آنها فراهم نشده ولى تحريك مى‏شوند، روزه را توصيه مى‏كنند، سرّ آن هم روشن است كه روزه موجب عدم تحريك قواى شهوانى و يا كاستن از آن مى‏شود.
  16. مولى مى‏فرمايند: «بهترين ياور بر اسارت نفس  و شكستن عادت نفس ، گرسنگى كشيدن است».
  17. امام صادق (عليه السلام) مى‏فرمايند: «هيچ چيز براى قلب  مؤمن زيان بارتر از پرخورى‏ نيست و آن دو چيز به ارث مى‏گذارد قساوت قلب  و هيجان شهوت» «لَيسَ شى‏ءٌ أضَرّ لَقلب  المُؤمِن مِنْ كثرة الاكْل وَ هِىَ مُورثَة شَيئَين: قَسوَةُ القلب  و هَيَجانُ الشَّهوة».
  18. در روايتى از مولى آمده است: «نِعم عَونِ المَعاصِى الشّبَع»: «بهترين ياور بر معاصى، سيرى و پرخورى‏ است».
  19. كم خورى سبب توفيق در انجام عبادات است.
  20. در كلمات حضرت عيسى (عليه السلام) به بنى اسرائيل است كه: هر كس پرخورى‏ كند پرخوابى كند و هر كس پرخوابى كند، نماز كم خواند و كسى كه كم نماز خواند و به عبادت كم مشغول شده نام او جزو غافلين از ياد حق نوشته مى‏شود.
  21. در روايت است كه وقتى جبرئيل نزد پيامبر (صلى الله عليه و آله) آمده و خزائن دنيا را به او عرضه كرد، تا انتخاب‏

كند و پيامبر از انتخاب آن امتناع كردند، به جبرئيل فرمودند: مرا رها كن، روزى گرسنه و روزى سير باشم، روزى را كه گرسنه‏ام به تضرع و سؤال از پروردگارم مى‏پردازم و روز سيرى را شكر و حمد او گذارم، جبرئيل گفت: «وُفِّقْتَ لكلِّ خَيْر» «در اين صورت براى هر كار خيرى موفق باشى».

  1. كم‏خورى اشتياق و علاقه ملائكه را به دنبال دارد- رسول گرامى (صلى الله عليه و آله) مى‏فرمايند: كسى كه تسبيح و تمجيدش زياد گرديد و طعام و نوشيدنى و خوابش كم شده ملائكه به سوى او اشتياق و شوق پيدا مى‏كنند (و او را تأييد مى‏كنند).
  2. كم‏خورى موجب تداوم حيات قلب  و پرخورى‏ موجب ميراندن آن است-
  3. رسول گرامى (صلى الله عليه و آله) فرمودند:«لا تُميتُوا القلوب بكثرَةِ الطّعام و الشَّراب فانَّ القلب  يَمُوتُ كالزّرع اذا كثر عليه الماء»:«قلب ها را با زيادى غذا‏ و نوشيدنى نميرانيد، زيرا قلب  مثل زراعتى است كه وقتى زياد آب بر آن رود مى‏ميرد».
  4. در جاى ديگر رسول گرامى فرمودند: «قلب هاى خود را با كمى خنده و كمى‏ خوردن زنده كنيد و با گرسنگى آن را پاك كنيد تا صاف و رقيق شود».
  5. از بعضى روايات مى‏توان استفاده كرد كه كم‏خورى موجب روشنائى نور معرفت در قلب  و پرخورى‏ موجب خاموشى آن است، همان نور معرفت فطرى كه خداوند براى تشخيص صلاح و فساد در نهاد هر انسانى قرار داده است. در ذيل شماره 5 گفتيم قلب  با كم خورى از كسب معرفت و حكمت و دانش باز مى‏ايستد. ولى اينجا مى‏گوئيم اگر كار از حد بگذرد قلب  مى‏ميرد،
  6. رسول گرامى (صلى الله عليه و آله) فرمودند: لا تَشْبَعُوا فَيطفَى‏ء نُورٌ المعرفة مِنْ قُلُوبِكم«شكمها را پر نكنيد كه نور معرفت و شناخت از سرزمين قلب هاى شما خاموش مى‏شود».
  7. كم‏خورى موجب ورود به مقامات عالى و ملكوت آسمانها و زمين و در مقابل پرخورى‏ مانع آن است-
  8. رسول خدا (صلى الله عليه و آله) فرمودند: «لا يَدْخُلُ مَلَكُوتُ السَّمواتِ وَ الارْضِ مَنْ مَلأَبَطنُه» «كسى كه شكمش را پر كرد، داخل ملكوت آسمانها و زمين نمى‏شود»كنايه از اين كه ترقى نخواهد كرد.
  9. كم‏خورى مايه نزول رحمت خداوندى و پرخورى‏ مايه غضب الهى و دورى از خداوند و رحمت او است.
  10. امام باقر (عليه السلام) فرمودند: «ما مِنْ شى‏ء ابْغَضُ الَى اللّهِ مِنْ بَطْنِ مَمْلُوّ»:«هيچ چيزى نزد خداوند مبغوض‏تر از شكم پر نيست»شبيه به اين روايت كه به جاى «مملوّ»، «مِلآن» دارد،
  11. نيز از رسول گرامى (صلى الله عليه و آله) رسيده است. در روايتى ديگر امام باقر (عليه السلام) فرمودند: «أبْعَد الخَلقِ من اللّه اذا ما إمتلا بطنُه»: «هنگامى كه شكم كسى پر شود، در اين لحظه دورترين مخلوق به خداوند است».
  12. كم‏خورى موجب رقّت قلب  و تأثير موعظه در آن مى‏گردد.
  13. در روايتى از رسول اسلام (صلى الله عليه و آله) آمده: «ايّاكُم و فُضُول المطعم فَإنَّه يَسُمُّ القلب  بالفَضلة و يُبْطى‏ء بالجوارحِ عن الطّاعةِ و يَصَمّ الهِمَمُ عن سِماع المَوعِظَة»: «بپرهيزيد از پرخورى‏ و زيادى غذا‏ زيرا قلب  با

زيادى غذا‏ متأثر و مسموم مى‏شود، و جوارح از طاعت خدا كند مى‏گردد و همتها از شنيدن موعظه سنگينى مى‏كند»

  1. كم خورى مايه انديشه و فكر مستقيم و صحيح مى‏گردد و پرخورى‏ موجب حماقت و نادانى و عدم تفكر صحيح و سليم است.
  2. لقمان به فرزندش گفت: اى فرزند من هنگامى كه معده پر شد، تفكر به خواب مى‏رود و حكمت و دانش لال مى‏شود (و قدرت راهنمائى و روشنائى ندارد) و اعضاء و جوارح از عبادت باز مى‏ماند.
  3. مولى نيز فرمودند: «مَنْ اقْتَصَدَ فى أكْلِه كَثُرَتْ صِحَّتُه وَ صَلُحَتْ فِكْرَتُه»: «كسى كه ميانه‏روى در خوردن پيشه كند سلامتى او افزون و فكرش نيك مى‏گردد».
  4. كم خورى مايه حال دعا و مناجات و راز و نياز است و پرخورى‏ ميراننده اين حال- اين مسئله شايد به تجربه ثابت شده چه بسا كسانى ارده كنند شب جمعه مشغول دعا و راز و نياز باشند ولى در اثر پرخورى‏ حال دعا به آنها دست نمى‏دهد، بلكه آنچه به آنها دست مى‏دهد حالت خواب و چرت است.
  5. چه بسا شيطان انسان را به وسيله پرخورى‏ از مشغول شدن به عبادت و حال انابة بازمى‏دارد، در حديثى آمده كه گفتگوئى بين حضرت يحيى (عليه السلام) و شيطان درگرفت. طبق آن حديث حضرت يحيى (عليه السلام) به شيطان گفت اين چيزهائى كه به تو آويزان ست چيست؟ گفت: اينها وسيله شهواتى است كه فرزندان آدم را با آنها مشغول مى‏كنم حضرت فرمود آيا از اينها چيزى براى من هم هست؟ گفت: بله؟ چه بسا مى‏شود كه سيرغذا‏ مى‏خورى و تو را مشغول مى‏كنيم و از نماز و ذكر باز مى‏داريم.
  6. حضرت گفت: قسم به خدا كه ديگر شكم خود را از غذا‏ پر نكنم، شيطان نيز گفت قسم به خدا كه هرگز مسلمانى را نصيحت نكنم (كه راه فرار را ياد گيرد).
  7. سپس امام جعفرصادق (عليه السلام) نيز فرمودند: «كه به خدا قسم بر گردن جعفر و آل او است كه شكمهايشان را هرگز پر از طعام نكنند و به خدا قسم بر گردن جعفر و آل جعفر است كه عملى هرگز براى دنيا انجام ندهند».

اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم

 

@Aseman_Mag

ما را دنبال کنید