جلسه 34 موانع رشد بصیرت - غافلان -هوی پرستی – در قرآن ونهج البلاغه                   

بسم الله الرحمن الرحیم

اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم

جلسه سی وچهار – موانع رشد  بصیرت –

@nahjolbalaghehfarzad   https://safarzade.blog.ir

حوزه علمیه اصفهان مدرسه صدر بازار غافلان -هوی پرستی – در قرآن ونهج البلاغه                   

جلسه 34 رسیدیم به موانع وضعیت چه چیزهایی مانع رشد  بصیرت                             

0. جلسه 34 غفلت از موانع  بصیرت  - درجلسه قبل غفلت از موانع  بصیرت  بودیم امروز درسی چهارمین  جلسه با درموضوع غفلت خدمت شما بزرگواران هستیم امیدواریم مورد توجه حضرت ولی الله العظم عج الله فرجه الشریف امام زمان قراربگیرد ان شاالله 
1. غافلین - امید واریم نابودی منافقین را در این سال شاهد داشته باشیم  شروع به صحبت میکنیم آنانند کسانى‏اند که خداوند بر دلها و گوش و چشمانشان، مُهر نهاده است و آنان همان غافلانندآیه ۱۰۸ سوره نحل می‌فرماید : النحل : 108 أُولئِکَ الَّذینَ طَبَعَ اللَّهُ عَلى‏ قُلُوبِهِمْ وَ سَمْعِهِمْ وَ أَبْصارِهِمْ وَ أُولئِکَ هُمُ الْغافِلُون‏
2. دلیل نفهمی غافلین - خیلی این آیه قابل توجه است درشرایط کنونی قابل تأمل و اندرزوقابل توجه است؛  عرض کنم خدای متعال می فرماید:  کسانی که بر اثر فزونی گناه خداوند برقلب شما پوشش برچشم شما پوشش بر گوش شما مهر قرار داد به همین دلیل نمی فهمند  بصیرت  ندارند و خدا و عرض کنم که این گروه جزء غافلین واقعی هستند_ قلب شان ؛ چشمشان ؛ گوششان مهر خورد-
3. ابزار های ورودی به قلب -ابزارورودی و درونی انسان خصوصا - قوه باصره ؛ قوه سامعه ؛ قوه ادراک هر سه بسته شده است ؛ هر کدام یک از این ابزارها در آیات قرآن به قلب  و گوش و چشم اشاره شده اینا سه ابزار ورودی به قلب هستند که انسان آنهارا دریافت میکند- برای غافلین بسته شده است
4. کفار جزء غافلین هستند - در این جا چند نکته قابل توجه است اول- چه کسانی مقدم این آیات مطرح شده ؛ بابیان دیگری کسانی که مد نظرآیه هستند ؛ من جمله کفارجزءی که برای غافلین بسته شده است هستند؛
5.  اهل تقیه جزء غافلین نیستند- نکته دوم آنچه قابل توجه است اینکه کفار و مشرکینی که ایمان به اسلام آورده‌اند و به پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم ایمان آوردن تحت شکنجه های سختی تحت فشار بودند تغییر کرده و به زبان بیزاری به اسلام اعلام کردند ؛ ولی قلب شان مملوع از ایمان و تقیه ؛
6. اهل  بصیرت  یکی - حضرت عمار وپدر ومادر عمار بود قلب شان مملوع از ایمان بود خدمت پیغمبر میآمد تقیه را اعلام میکرد حضرت پیغمبر فرمودند هیچ گناهی نکردی کار درست کردی که اهل  بصیرت  بود؛
7. اهل  بصیرت  یکی - هم بلال حبشی واقعاً بلال حبشی سخت در زیر شکنجه قرارمی گرفت ؛ قلب ش مملوع از ایمان بلال حبشی برای اینکه مرتد بشد روی سنگ های داغ می‌انداختند برای اعلام بیزاری از اسلام و 1- مقاومت کرد برای اعلام وفاداری مسإله را عبوردادن به تقیه کرد به زبان اعلام کرد و نزد حضرت گفت قلب م مملوع از ایمان بود وقتی در شکنجه بودم پیامبر اکرم فرمودند خداوند شما را مورد عفو قرار داد و هیچ کاری نکردی واهل  بصیرت  بود؛
8. دیگر ازاهل  بصیرت - در تاریخ اسلام  آدمایی که زیر شکنجه قرار گرفتند زیاد هستند که قلب شان مملوع از ایمان, من جمله در دوران ما هم همینطور در دوران ما آقایانی که زندان بودند را مثل مرحوم آیت الله احمدی امام جمعه خمینی شهر با دست بند و زیر شکنجه های سخت نادری وساواک اصفهان به او می گفتند به امام یک فحش بده ما تورا آزاد  می کنیم ایشان این جواب را داد که خون از قلب  من روی زمین بچرخد می‌نویسد خمینی... همه اینها دارای  بصیرت  بودند.2- گروه دیگر اصلا واهل  بصیرت  نبوند؛ با فشارمی توان اعتقادشان را عوض کردند اینها در دنیا وآخرت در عذابند- 
9. امور مربوط به قلب دربصیرت - در قرآن درحدود ۷۰ آیه راجع به مسئله قلب ؛  قلب  به خدای متعال  مورد را مطرح می‌کنیم در سوره بقره : - با عدم  بصیرت  و درک نکردن حقیقت، شاید بالاترین کیفرهاى الهى است. «خَتَمَ‏ اللَّهُ‏ عَلى‏ قُلُوبِهِمْ‏»- کفر و الحاد، سبب مهر خوردن دلها و گوش‏هاست. «الَّذِینَ کَفَرُوا ... خَتَمَ‏ اللَّهُ‏»  خَتَمَ اللَّهُ عَلى‏ قُلُوبِهِمْ وَ عَلى‏ سَمْعِهِمْ وَ عَلى‏ أَبْصارِهِمْ غِشاوَةٌ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظیمٌ (آیه 7)
10. قلب  یعنی چه - نکته قابل توجه اینکه قلب  یعنی چه امیرالمومنین علیه السلام معنا می کند به ما اعلام می کند چند
    1. نوع قلب  را گفته می شود بفرمایید  که ما درصفحات  قرآن هم آمده  یکم - قلب  سلیم ..دوم -  قلب  منیب .. سوم -  قلب  مریض در قران
11. 1- قلب  سلیم  _ مراد از قلب  در قرآن، روح و مرکز ادراکات است. ویژگى‏هاى قلب  سلیم‏ الف: قلب ى که جز خدا در آن نیست. «لیس فیه احد سواه» ب: قلب ى که پیرو راهنماى حقّ، توبه کننده از گناه و تسلیم حقّ باشد. قلب ى که از حبّ دنیا، سالم باشد. د: قلب ى که با یاد خدا، آرام گیرد. ه: قلب ى که در برابر خداوند، خاشع است.
12. معنای قلب  سلیم  _معانی مختلف برش کردن قلبی که جز خداوند در قرآن نیست ؛ عشق خانمش عشق بچه هاشون برای رضای خدا؛  تو وارد زندگی من شدی فقط  برای رضای خدا ؛ دراین قلب  ملاک خدا است خداوند قسمت کند که ما صاحب قلب  سلیم بشویم درراه حق ان شا الله حرکت می کنیم واز گناه پاک است قلب مان باشد در حقیقت کسی به جزخدا نیست؛
13. ویژگى‏هاى قلب ‏سلیم‏ - قلب ‏سلیم روحِ پاک، روحى است که از وابستگى به دنیا وآلودگى به شرک، کفر، نفاق، تکبّر و همه‏ى امراض قلب ى پاک باشد وچون خداوند درباره‏ى منافقان مى‏فرماید: «فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ»* پس قلب ‏ سلیم‏، قلب  مؤمن است.درحدیث مى‏خوانیم: قلب ‏ سلیم‏، قلب ى است که در آن شرک نباشد. امام صادق علیه السلام فرمود: قلب ‏ سلیم‏ قلب ى است که جز به خداى تعالى به چیزى وابسته نباشد. آرى، شرک یکى از بیمارى‏هاى قلب ى است.
14. پایتخت خدا درقلب سلیم - در خطبه 214 مقدمه ای که در این خطبه  از جانب حضرت علی علیه السلام پیرامون شناخت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم ؛ بخش دیگر بخش ارزش دانشمندان حضرت بخش دیگرش راجع به پند اندونزی وپند های جاودانه ؛ فرمان‌ پذیری  حضرت می فرمایند فطوبی لذی قلب  سلیم  ؛ پایتخت خدا درقلب  مومن ؛ قلب  المومن عرش الرحمان ..قلب  سلیم این فلب هدایت الهی را پذرفته وعملی می کند   «الَّذِینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ‏ أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ») قلب  سلیم : این قلب  طاعت است هدایت هدایتگر کیه خدای متعال جان این قلب  هدایت الهی را پذیرفته و عمل می کند بنابراین قلب ی که یافت با یاد خدا آرامش پیدا می کند از سوره فجر آیه ۴ علاوه براین أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»)  الله اکبر این یاد خدا چی قدرتی دارد که قلب  متلاطم را آرام میکند این مسئله قابل توجهی است باید دقت کرد که  بصیرت  از این آیه سرچشمه می گیرد؛
15. 2- قلب  مریص- 1قلبی که از خدا غافل است 2رهبری را نمی پذیرد. قلب  مریض مسائلی و در آیات هم در روایات مطرح میشه قلب ی  است که از خدا غافل است به اعتقاد آقایان مفسرین قرآن    در سوره آل عمران آیه  7. قلب ‏هاى منحرف، منشأ فساد و فتنه است.- فتنه، تنها آشوب نظامى و فیزیکى نیست، تفسیر به رأى و تحریفِ فرهنگ و معانى آیات نیز فتنه است. «ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ» - گاهى حقّ و حقیقت نیز دستاویز باطل مى‏شود. .فَأَمَّا الَّذینَ فی‏ قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْویلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْویلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ .. قلب ‏ مریض‏، «فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ» که در آن نفاق و ناباورى نسبت به معارف الهى است و اگر به حال خود رها شود، مرض او روز به روز گسترده‏تر مى‏شود. قلب ‏ مریض‏، «فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ» که در آن نفاق و ناباورى نسبت به معارف الهى است و اگر به حال خود رها شود، مرض او روز به روز گسترده‏تر مى‏شود. فی‏ قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزادَهُمُ اللَّهُ مَرَضاً وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ بِما کانُوا یَکْذِبُونَ (10) سوره بقره فساد روی زمین میکند
16. بینش قلوب ضعیف- این طریق عمل وبینش قلوب ضعیف است قلب  مریض دنبال به قول معروف آویزان است قلب ی است که سخت دارد یعنی سختی که  هرچی روضه خان روضه  به خواند قلب  مریض اشکش در نمی آید  دل سختی دارد آویزان است وَ جَعَلْنا قُلُوبَهُمْ قاسِیَةً یُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ عَنْ مَواضِعِهِ وَ نَسُوا حَظًّا مِمَّا ذُکِّرُوا بِه‏..(المایده 13)  و فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ بِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ صَدَّ عَنْهُ وَ کَفى‏ بِجَهَنَّمَ سَعیراً (نساء 55) درک نکردن حقیقت شاید بالاترین کیفری باشد که خدا بردلهای  آنها قرار داده که عذاب  البم....
17. 3- سوم قلب  منیب -  ویژگی های قلب  منیب برای خدا قلب  پر امید قلب  منیب آن است که بعد از یک انحراف و خلافه توبه وانابه به سوی خدای متعال حرکت میکنه
18. نکته مهم در اینجا دیگر بعد از توجه وتوبه به اینکه قلب  منیب است به سمت قلب  مریض اگر توجه کرد بلافاصله برمیگردد و به سمت اسلام و ایمان و مسائل مربوطه توجه به  بصیرت  وحق وحقیقت کرده ؛ توبه کرد جدا برمی گردد با اختلاف برخورد می کند . قلب  منیب انکار حقایق می کند وقتی متوجه شد توبه می کند برمی گردد. اول خوبی هارا انکارمی کند بعد که متوجه شد برمی گردد .
19. دلم می خواهد و قلب مریض - جناب حضرت آیت الله مظاهری زید عزه می فرمودند اکثرموانع ازدواج جوانان ما برسر موانعی است که  این قلب  منیب را خانواده ها می کشانند به سمت وسوی قلب  مریض ؛ و باعث وعمده گرفتاری های جوانان در ازدواج می شود؛  قلب  منیب قلبی می شود  که انکار کننده است انکار کننده  حقایق می‌ گردد قلب  منیب دست پاگیر امور چشم وهم چشمی ؛  تجملات خانوادگیاست؛  که قلب  منیب را به اینکه سمت وسوی قلب  سلیم ببرد این ازدواج را به سمت قلب  مریض می کشاند واین عمده گرفتاری های جوانان درازدواج چنین می شود؛  قلب  منیب را این تجملات این هوی نفس این دلم می خواهد ها آماده می کند برایِ قلب  مریض واین پند گرفتن از شیطان است این قلب  دچارعذابِ  کفر ورزیدن ؛  فتنه‌گرشده  و اینجوری در راه  کفر والهاد قرار می گیرد ومًهر بر گوش وچشم وقلب  زده می شود؛
20. نور قلب و شب قدر-  در شب قدر قلب  منیب به سمت وسوی قلب  سلیم پیش میرود وقتی فهمید ؛ شب قدر قلب  منیب به سمت قلب سلیم پیش میرود انسان قرآن را دو ساعت میگیرد روی سر؛ که این حرکت حرکت بسیار زیبا و باز دارنده  حساب تقلب  رو دراینجا نمی آورد أَ فَمَنْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ فَهُوَ عَلى‏ نُورٍ مِنْ رَبِّهِ فَوَیْلٌ لِلْقاسِیَةِ قُلُوبُهُمْ مِنْ ذِکْرِ اللَّهِ أُولئِکَ فی‏ ضَلالٍ مُبینٍ (زمر22)مقتضاى ربوبیّت الهى هدایت افراد حقّ‏پذیر و داراى سعه‏ى صدر است. «فَهُوَ عَلى‏ نُورٍ مِنْ‏ رَبِّهِ‏» آیات زیادی در قرآن قابل توجه به  این موضوع آمده ؛ قلب  منیب  متغیر و تاثیر پذیر درقطارو نظام زندگی است از این جهت مومنین دعا می کنند  میگویند قلب  انسان، متغیّر و تأثیرپذیر است. لذا مؤمنان اینچنین دعا مى‏کنند: «رَبَّنا لا تُزِغْ‏ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنا» خدایا! دلهاى ما را بعد از آنکه هدایت نمودى، منحرف مساز. حضرت امام رضا علیه السلام می فرمایند زیا این را بخوانید .
21. خلاصه : پس ما سه نوع سه نوع قلب  داریم یک قلب  سلیم حقیقت بین یک قلب  مریض فتنه‌گراست ضعف دارد و یک قلب  منیب توبه پذیر ..
22. انسان خود عامل بد بختی - حال اگر سوأل کنند چرا کفر والهاد موجب مُهراست جواب این است که انسان خودش باعث بد بختی خودش می شود  و از این رو د عایش برآورده نمی شود نذرهم می کند رشته هم میزنند؛  ولی بند همان نفس الهادی خود هستند  عقل مرکز ادراکات وقتی درک نکند و فهم نکند گرفتاراینجور مسایل می شود. دعایش برآورده نمی شود
23. قلب  منیب -آقا جانم امیرالمومنین علی علیه السلام برای ما می فرمایند کارچشم کدام است !؟ کارگوش کدام است !؟  خطبه 83 این خطبه را از اول تا آخر بخوانید نکات ارزنده  بصیرت  نگردرآن است  خیلی مواقب قلب  منیب پند گرفتن از شیطان است. که خود درک وفهم واندیشه ندارد  بصیرت  دریافت نکند. خود را به وادی قلب  مریض می کشاند.
24. تمسک به نماز دعا ؛ قرآن برای رشد  بصیرت  باید به دعا متوسل شد به قرآن تمسک کرد ؛ آیه الکرسی نور چشم را زیادمی کند کار چشم و نماز قوت قلب  مومن است آیه سوره الزمر، آیه 22 أَ فَمَنْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ فَهُوَ عَلى‏ نُورٍ مِنْ رَبِّه‏... . «فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَکینَتَهُ عَلى رَسُولِهِ وَ عَلَى الْمُؤْمِنین» آرامش خودش را بر قلب ‏ پیامبر و بر مومنین نازل کرد. .قلب  مومن را آرام می کند عامل وعاملین مٌهر زدن چیست قرآن می گوید مٌهر زدنند که چرا خدا  ختم میکند و مٌهرمیزند. البقرة : 7 خَتَمَ اللَّهُ عَلى‏ قُلُوبِهِمْ وَ عَلى‏ سَمْعِهِمْ وَ عَلى‏ أَبْصارِهِمْ غِشاوَةٌ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظیم‏ !؟ جواب می دهد ومی گوید  این شخص خودشدوعامل است یکی خودش باعث بدبختی خودش می شود نتیجه این می شود.
25. بهره برداری صحیح از قوای جسمانی- با این حال مشکل کجاست راه حل مشکل چیست حضرت آقایمان امیرالمومنین علی علیه السلام  خیلی خوب و جالب  توصیه می کنند همه عزیزان خطبه ۸۳ از اول تا آخر مطالعه کنند  ما دراین جا به بعضی از کلمات حضرت علی علیه السلام اشاره می کنبم-  چند قوه بهروری در بدن ما است دراصطلاح اهل فن به شنوایی عنوان قوه سامعه ؛ به لمس قوه لامسه وبه بینایی قوه باصره ، قوه بویایی؛ قوه چشایی است ؛ قوه دارکه  در وجود مااست ..که متاسفانه گاهی وقت ها ما خودمون با دست خودمون این قوای چند گانه را در جای خودش ودر راه رشد  بصیرت  استفاده بهینه نکرده سر و سامان نداده و درراه رشد وتعالی بکارنمی گیریم ؛ خداوند به ما ابزار شناخت ورشد ارزانی داشته لکن متاسفانه در راه غیرصحیح بکار گرفته می شود ،
26. صفات متقین در  بصیرت  - درخطبه ۱۹۳ -  خطبه متقین  صحبت می‌کند ؛ می شود خصوصیاتش را که به درد بحث ما بخورد استفاده کرد چهار مورد .. َ شَهِیقَهَا فِی أُصُولِ‏ آذَانِهِمْ‏ .. مَسَامِعَ قُلُوبِهِمْ وَ أَبْصَارِهِم‏.. حَرَّمَ‏ اللَّهُ عَلَیْهِمْ ..وَ وَقَفُوا أَسْمَاعَهُمْ عَلَى الْعِلْمِ النَّافِع‏.چشم هارا برای حرام ببندید ...نگاهای حرام ...گوش های حرام ... اینهارا برای رشد  بصیرت  به علم نافع قرار بده  وقف دانش سود مند بکن ؛  بد بختی ما در این است .. عَظُمَ‏ الْخَالِقُ‏ فِی‏ أَنْفُسِهِمْ‏ وَ وَضُعَ [صَغُرَ] مَا دُونَهُ فِی أَعْیُنِهِم‏ بد بختی ما در این است که دنبال هوی نفس خودمان هستیم وغفلت چشم وگوش ودلمان را فراگرفته که گاهی خودمان را بزرگتر از خدا می دانیم ..قلب مان شیطانی می زند..در نتیجه غم وانده وگرفتاری ما روز به روز زیادتر می شود که علت اصلی این نا به سامانی زندگی فردی اجتماعی به علت عدم برداشت صحیح ونداشتن تدبر وتامل در رشد  بصیرت  وشکوفایی زندگی خودمان است که این خو بحث مفصلی لازم دارد-     برای مومن حرام است ازهرچه که غیراز خود را کوچک کردن
27. در مصیبت انسان مومن سه بخشی است در اندوه 1– بخش اندوهی که در اثرمصیبت برای آدم پیش می آید یادمان نمی رود مشکل پیدا می کنیم مثل تصادف وفوف و..می گویند اگر یک مصیبت اینجوری برای آدم آمد.فرمودند به مسائل ومصیبت امام حسین علیه السلام توجه کنید اولین مصیبت وانده است پس مااگر خواستیم گریه کنیم باید به مصیبت آقا ابا عبدالله حسین گریه نمایم. که بلاترین مصیبت واندوه است. دیروز آقا درجواب این تصنیف که خواندند به مادر شهید می گفتند که اگر ما به مراجع شیعه رجوع کنیم ؛ مقام را می دانستیم که در چه جایگاهی هستیم جشن می گرفتیم؛
28. دوم در مصیبت انسان مومن در اثر سوء مدیریت حاصل می شود که اکثر گرفتاری های جامعه ما همین سوء مدیریت  جامعه است که  مصیبت شده برای ما مثل ازدواج ، مثل مسکن مثل اقتصاد ؛ و...
29. سوم مصیبت از اینجا شروع می شود ؛  کار برای رضای خدا هست یا برای پست گرفتن وخود مطرح کردن  اگرخاص رضای خداباشد الحمدلله مشکلی نیست ؛  ولی اگر برای مطرح کردن خودباشد این مصیبت است ؛ اینکه آیا خدا راضی است یا اینکه نه کاری با خدانداشته باشیم ؛ سخنان وعمل کرد آدم هایی که اینجوری هستند دل های پرهیزگاران را اندوهگین می فرمایند ،
30. با توجه به نعمت های خدا دادی رهگشایی  نهج البلاغه  بصیرت  با توصیه های حضرت1- که از سخنان مولا علیه السلام این است که از سخنان بیهوده که موجب خشم خدا و رسول خداست این انسان مومن دوری میکند  چون جلب رضای خدا دراین هست
31. صفات مومن - حضرت 16 صفت از برای مومن ذکر می کند، که اندوه وخوف ورجاء خیلی قیمت دارد برای انسان ؛ شعله ایجاد می کند حرکت میآفریند قلوب شیعه را به حرکت وامی دار؛
32. 3 -حضرت می فرمایند از سخن های بیهوده که موجب خشم خداست باز میدارد ودوری می کند ؛ ِ وَ الَّذِینَ لا یَشْهَدُونَ‏ الزُّورَ وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراما غافلین به سخنان نادرست توجه ندارند حاضر نمی شوند در این گونه جلسات از عمق  بصیرت  وبینش کلام بگویند؛  
33. 4- با بندگان متقی و پرهیزگار یاد خدا در دل دارند کسانی هستند که در مجالس لهو و لعب شرکت نمی‌کند به سخنان بیهوده گوش نمیدن پرهیز می‌کند به سخنان باطل و نادرست توجهی ندارد و اینها کارهای زشت را که می بینند حاضر نمی شوند تو این جلسات و مکانها شرکت نمی کتتد  و هرگاه امور بیهوده و ناپسند را ببینند و ازش مرور کنند اینها اهل  بصیرت ند
34. 5- نعمت ها ؛ ادراک قلبی انسان نعمت ها را در مسیر صلاح به کار ببرد چشم نعمت است گوش نعمت است قلب  نعمت زبان نعمت از اعضا و جوارح داخلی باطنی نعمت است  بصیرت  دریافت می کند
35. 6- عدم غفلت باعث رشد و بصیرت است انَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِم‏ وغلفلین این تغیر را از دست دادند.. 7
36. کمال ورشد اعضاء و  بصیرت  -- گوش داده چشم و سایر اعضا و جوارح را به عنوان نعمت های الهی در اختیار ما قرار دارد و غیره در اختیار ما گذاشته برای چه کاری برای ارتقا ع و رشد کمالات علمی ایمانی عرفانی و معرفتی که در خصوص عمل ؛ ما به جایی برسیم که رسد آدمی به جایی که بجز خدا نبیند خدا را می بیند؛
37. 8- نکته شکر- بعد سه نوع شکرداریم قلب ی؛ لفطی ؛ عملی همین طوری که به لفظ میگویم به قلب  بگدرانیم ودر خارج عمل کنیم ؛
38. 9- حق روح ودرک وادراکات و بصیرت  - صحیفه سجادیه حق چشم و حق گوش و حق زبان و حق شکم و اعضا و جوارح و اینا رو برین مطالعه صحیفه سجادیه 50 حق روح ودرک وادراکات
39. 10- انسان خلیفه الله - خدا به ما قلب  وگوش وچشم در اختیارما گداشته برای ارتقاع ورشد  کمالات عملی  ایمانی و انسان را معرفی کرده  که برسد به جایی که جزخدا نداند
40. 11- اگر در فلب توجه نکنی عمل را  گرفتار فتنه می شوی که مانع رشد  بصیرت  است.
41. 12 - توکل برخدا - بنابراین با توکل برخدا .و. قولوا لا اله الا الله تفلحوا وباتوجه مانع رشد  بصیرت  آدم غافل برطرف می‌شود  اما وقتی غافل شد دیگر قدرت برگشت برایش کم مقدر می شود؛
42. 13- توجه به امور قلبی - آقا جانم علی ...حکمت 409 القلب  مفتاح البصر ---- توجه به امور قلبی رجوع به امور قلبی ما را به بینایی هدایت کرده و بصیرت  مارا رشد قابل توجه می دهد؛

14-انسان حق بین - خطبه 88 بند 2 وَ مَا کُلُ‏ ذِی‏ قلب ‏ بِلَبِیبٍ وَ لَا کُلُّ ذِی سَمْعٍ بِسَمِیعٍ وَ لَا کُلُّ ذِی نَاظِرِ عَیْنٍ بِبَصِیرٍ أَلَا فَأَحْسِنُوا النَّظَرَ عِبَادَ اللَّهِ فِیمَا یَعْنِیکُم‏ قلب  وخرد مدار گوش وچشم هست  انسان را حق بین میکند اگرچشم وگوش وعقل .قلب  حق بین شد غفلت ومانع رخت بربندد و بصیرت  آشکارشود؛ والسلام..اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم