موضوع  بحث بصیرت 104 –5- بصیرت وعلم  نهج البلاغه حمکت .147.. حکمت 147 نهج البلاغه -- ُ النَّاسُ‏ ثَلَاثَةٌ عَالِمٌ رَبَّانِيٌّ وَ مُتَعلم عَلَى سَبِيلِ نَجَاةٍ

بصیرت 410-5 سایت: پایگاه شخصی حسین صفرزاده -https://hosein128.ir/ ​​ ​                                                  نهج البلاغه فرزاد -@nahjolbalaghehfarzad

 وبلاگ صفرزاده-  https://safarzade.blog.i                                                                                                   شنبه10/8/ 1404 برابر 10/ جمادی الاولی1447-مدرسه صدر بازار ساعت هشت ونیم صبح –استاد سالک                      جلسه104- 5- بحث بصیرت‏ وآگاهیه   بصیرت‏  در قرآن ونهج البلاغه- وضرورت بصیرت‏  سیاسی اجتماعی از نگاه حضرت امیرالمومنین علی (علیهم السلام )   بصرو نظر و استبصر-بصیرت‏ صدق رمزاصلی وحقیقی پیروزی- غلبه ملتها تکیه برایمان وبص         

بسم الله الرحمن الرحیم  الحمد لالله رب العالمین 

 اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم

  اللهمَّ کُن لولیَّک الحُجةِ بنِ الحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیهِ وَ عَلی ابائهِ فی هذهِ السّاعةِ، وَ فی کُلّ ساعَة وَلیّا وَ حافظاً وقائِداً وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیناً حَتّی تُسکِنَهُ اَرضَکَ طَوعاً وَ تُمَتّعَهُ فیها طویلا  

 الّلهُمّ انصر الاسلام و المسلمین، وانصر جیوش المسلمین، و اخذل الکفّار والمعاندین و المنافقین، والیهود والظالمین و استغفرالله‌ لى و لکم. اللهم احفظ وانصر قائدنا الخامنه ائ اللهم انصر من نصره واخذل من خَذَلَهُ

 بحث ما محوریت موضوع بصیرت وعلم و دانش

0. موضوع  بحث بصیرت 104 –5- بصیرت وعلم  نهج البلاغه حمکت .147..
1. حکمت 147 نهج البلاغه -- ُ النَّاسُ‏ ثَلَاثَةٌ عَالِمٌ رَبَّانِيٌّ وَ مُتَعلم عَلَى سَبِيلِ نَجَاةٍ وَ هَمَجٌ رَعَاعٌ أَتْبَاعُ كُلِّ نَاعِقٍ يَمِيلُونَ مَعَ كُلِّ رِيحٍ لَمْ يَسْتَضِيئُوا بِنُورِ الْعلم وَ لَمْ يَلْجَئُوا إِلَى رُكْنٍ وَثِيقٍ يَا كُمَيْلُ الْعلم خَيْرٌ مِنَ الْمال الْعلم يَحْرُسُكَ وَ أَنْتَ تَحْرُسُ الْمال وَ الْمال تَنْقُصُهُ النَّفَقَةُ وَ الْعلم يَزْكُو عَلَى الْإِنْفَاقِ يَا كُمَيْلُ صُحْبَةُ الْعَالِمِ دِينٌ يُدَانُ بِهِ وَ بِهِ تَكْمِلَةُ الطَّاعَةِ فِي حَيَاتِهِ وَ جَمِيلُ الْأُحْدُوثَةِ بَعْدَ مَوْتِهِ وَ الْعلم حَاكِمٌ وَ الْمال مَحْكُومٌ عَلَيْهِ يَا كُمَيْلُ مَاتَ خُزَّانُ الْأَمْوَالِ وَ هُمْ أَحْيَاءٌ وَ الْعلماءُ بَاقُونَ مَا
2. اى كميل اين دلها مانند ظرفهائيست بهترين آنها دلى است كه آنچه بدو افاضه مى‏شود بهتر نگهدارى كند، اينك آنچه ميگويم بخاطر سپار مردم بسه دسته‏اند عالم ربانى (كه بدست پروردگار تربيت شده) و شاگردى كه در صراط رهائى خود و ديگران درآمده و همج رعاع (مگسهاى خوردى كه همراه گله گوسفندان از اين طرف بآن طرف حركت ميكنند و بالاخره مردم نادان) كه در پى هر آوازى مى‏افتند و هر بادى كه بوزد بدنبال آن ميجهند از نور خورشيد علم بهره نبرده و به پايه استوارى پناهنده نگرديده‏اند.

اهم مطلب برتری علم بر ثروت

3. حضرت فرمودند - شفقنا – کمیل بن زیاد از اصحاب خاصّ امیرالمؤمنان علی علیه السلام بود. کمیل در نزد ما شیعیان مشهور است و پیوسته با قرائت دعای کمیل که امیرالمؤمنین علیه السلام آن را به وی تعلیم دادند از او یاد می کنیم.
4. به گزارش شفقنا ، وی می گوید: امیرمؤمنان علی بن ابیطالب علیه السلام دست مرا گرفت و به سوی صحرا (خارج شهر کوفه) برد.
5. هنگامی که به صحرا رسیدیم آه پُر دردی کشید و فرمود:
6.   ای کمیل !

۱-إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ أَوْعِيَةٌ فَخَيْرُهَا أَوْعَاهَا،-- این دل ها همانند ظرف هاست پس بهترينِ آنها ظرفى است كه مقدار بيشترى را

بتواند نگهدارى كند.

۲- فَاحْفَظْ عَنِّي مَا أَقُولُ لَكَ.--بنابراين آنچه را به تو مى گويم حفظ كن و در خاطر خود بسپار. (و به اهل آن انتقال بده )

۳-النَّاسُ ثَلَاثَةٌ:--مردم سه گروهند:

الف-فَعَالِمٌ رَبَّانِيٌّ …علماى ربانى، ب- وَ مُتَعلم عَلَى سَبِيلِ نَجَاةٍ …دانش طلبان در طريق نجات

ج-وَ هَمَجٌ رَعَاعٌ، أَتْبَاعُ كُلِّ نَاعِقٍ يَمِيلُونَ مَعَ كُلِّ رِيحٍ، لَمْ يَسْتَضِيئُوا بِنُورِ الْعلم وَ لَمْ يَلْجَئُوا إِلَى رُكْنٍ وَثِيقٍو احمقانِ بى سر و پا و بى هدف كه دنبال هر صدايى مى روند و با هر بادى حركت مى كنند;  آن هايى كه با نور علم روشن نشده و به ستون محكمى پناه نبرده اند.(نه علمی

روشن دارند و نه پشتوانه ای مطمئن)ای کمیل!

۴- الْعلم خَيْرٌ مِنَ الْمال، علم از مال بهتر است

۵- الْعلم يَحْرُسُكَ وَ أَنْتَ تَحْرُسُ الْمال، (چرا كه) علم، تو را پاسدارى مى كند ولى تو بايد مال را پاسدارى كنى.

۶- وَ الْمال تَنْقُصُهُ النَّفَقَةُ وَ الْعلم يَزْكُوا عَلَى الْإِنْفَاقِ، مال با هزينه كردن كاستى مى گيرد در حالى كه علم، با انفاق افزون مى گردد.

۷- وَ صَنِيعُ الْمال يَزُولُ بِزَوَالِهِ. دست پروردگانِ مال، با زوال آن از بين مى روند. (ولى دست پروردگان علوم پايدارند)

ای کمیل !

۸- مَعْرِفَةُ الْعلم دِينٌ يُدَانُ بِهِ،۹- بِهِ يَكْسِبُ الْإِنْسَانُ الطَّاعَةَ فِي حَيَاتِهِ -انسان به وسيلۀ علم در دوران حيات، كسبِ طاعتِ فرمانِ خدا مى كند.

۱۰- وَ جَمِيلَ الْأُحْدُوثَةِ بَعْدَ وَفَاتِهِ، --و بعد از وفات نام نيك از او مى ماند. (در حالى كه مال به تنهايى نه وسيله طاعت است نه سبب نيك نامى بعد از مرگ می باشد، مگراینکه با آن مال کاری خیر و اقدامی عام المنفعه انجام دهد. )

۱۱- وَ الْعلم حَاكِمٌ وَ الْمال مَحْكُومٌ عَلَيْهِ.--علم حاكم است و مال محكوم (علم فرمانده است و مال فرمان بُردار)

اى كميل!

۱۲- هَلَكَ خُزَّانُ الْأَمْوَالِ وَ هُمْ أَحْيَاءٌ -ثروت  اندوزان هلاك شده اند در حالى كه ظاهراً در صف زندگانند.

۱۳- وَ الْعلماءُ بَاقُونَ مَا بَقِيَ الدَّهْرُ،--ولى دانشمندان تا جهان برقرار است زنده اند. --آشنايى با علم و دانش آيينى است كه انسان به آن جزا داده مى شود (و بايد به آن گردن نهد)

الف- أَعْيَانُهُمْ مَفْقُودَةٌ --خود آنها گرچه از ميان مردم بيرون رفته اند.

ب- وَ أَمْثَالُهُمْ فِي الْقُلُوبِ مَوْجُودَةٌ. --ولى چهره و آثارشان در دل ها ثبت است.

۱۴-هَا إِنَّ هَاهُنَا لَعلماً جَمّاً (وَ أَشَارَ بِيَدِهِ إِلَى صَدْرِهِ) --( امام علیه السلام فرمود: بدان اى کمیل ) در اینجا علم فراوانى است ( و با دست اشاره به سینه مبارکش کرد)

۱۵- لَوْ أَصَبْتُ لَهُ حَمَلَةً؛--اى کاش افراد لایقى را براى آن مى یافتم.

۱۶- بَلَىٰ أَصَبْتُ لَقِناً غَيْرَ مَأْمُونٍ عَلَيْهِ، --آرى کسى را مىیابم که زود درک مىکند ولى (از نظر تقوا) قابل اطمینان و اعتماد نیست.

۱۷- مُسْتَعْمِلًا آلَةَ الدِّينِ لِلدُّنْيَا--دین را وسیله دنیا قرار مى دهد.

۱۸-وَ مُسْتَظْهِراً بِنِعَمِ اللَّهِ عَلَى عِبَادِهِ--و از نعمت خدا بر ضدّ بندگانش استفاده مى کند.

۱۹-وَ بِحُجَجِهِ عَلَى أَوْلِيَائِهِ،--و از دلائل الهى بر ضد اولیائش کمک مى گیرد.

۲۰-أَوْ مُنْقَاداً لِحَمَلَةِ الْحَقِّ،--یا کسى که مطیع حاملان حق است

الف. لَا بَصِيرَةَ لَهُ فِي أَحْنَائِهِ،--اما چون بصیرتى به پیچ و خم هاى علم و شبهات ندارد.

ب. يَنْقَدِحُ الشَّكُّ فِي قَلْبِهِ لِأَوَّلِ عَارِضٍ مِنْ شُبْهَةٍ،--با نخستین شبهه و ایراد، شک در دل او پیدا مى شود.

۲۱-أَلَا لَا ذَا وَ لَا ذَاكَ؛--آگاه باش (اى کمیل!) نه این به درد مى خورد و نه آن.

۲۲-أَوْ مَنْهُوماً بِاللَّذَّةِ سَلِسَ الْقِيَادِ لِلشَّهْوَةِ--یا کسى که اسیر لذّت است و در چنگال شهوات گرفتار.

۲۳-أَوْ مُغْرَماً بِالْجَمْعِ وَ الِادِّخَار،--یا کسى که حریص به جمع نمودن مال و اندوختن آن است.

۲۴- لَيْسَا مِنْ رُعَاةِ الدِّينِ فِي شَيْءٍ،--این دو (این گروه و گروه پیشین) به هیچ وجه از دین داران نیستند.

۲۵- أَقْرَبُ شَيْءٍ شَبَهاً بِهِمَا الْأَنْعَامُ السَّائِمَةُ،--و شبیه ترین موجودات به چهارپایانى هستند که براى چَریدن رها شده اند.

۲۶-كَذَلِكَ يَمُوتُ الْعلم بِمَوْتِ حَامِلِيهِ.--این گونه علم با مرگ حاملانش مى میرد.

۲۷- اللَّهُمَّ بَلَى لَا تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ لِلَّهِ بِحُجَّةٍ--ولى بار خدايا ! آرى هرگز روى زمين از كسى كه به حجّت الهى قيام كند خالى نمى شود.

۲۸-إِمَّا ظَاهِراً مَشْهُوراً وَ إِمَّا خَائِفاً مَغْمُوراً،--خواه ظاهر و آشكار باشد و يا ترسان و پنهان.

۲۹-لِئَلَّا تَبْطُلَ حُجَجُ اللَّهِ وَ بَيِّنَاتُهُ،--وجود آنها به اين سبب است كه دلائل الهى و نشانه هاى روشن او هرگز باطل نگردد و از دست نرود.

۳۰-وَ كَمْ ذَا وَ أَيْنَ أُولَئِكَ؟--آنها چند نفرند و كجا هستند؟

۳۱- أُولَئِكَ وَ اللَّهِ الْأَقَلُّونَ عَدَداً--به خدا سوگند تعدادشان كم.

۳۲-وَ الْأَعْظَمُونَ عِنْدَ اللَّهِ قَدْراً،--و قدر و مقامشان نزد خدا بسيار والاست.

۳۳-يَحْفَظُ اللَّهُ بِهِمْ حُجَجَهُ وَ بَيِّنَاتِهِ،--خداوند به واسطه آنها حجت ها و دلايلش را حفظ مى كند.

۳۴-حَتَّى يُودِعُوهَا نُظَرَاءَهُمْ--تا به افرادى كه نظير آنها هستند بسپارند.

۳۵-وَ يَزْرَعُوهَا فِي قُلُوبِ أَشْبَاهِهِمْ؛--و بذر آن را در قلوب افرادى شبيه خود بيفشانند.

۳۶-هَجَمَ بِهِمُ الْعلم عَلَى حَقِيقَةِ الْبَصِيرَةِ--علم و دانش با حقيقتِ بصيرت به آنها روى آورده.

۳۷-وَ بَاشَرُوا رُوحَ الْيَقِينِ--و روح يقين را لمس كرده اند.

۳۸- وَ اسْتَلَانُوا مَا اسْتَوْعَرَهُ الْمُتْرَفُونَ--آنها آنچه را دنياپرستانِ هوس باز، مشكل مى شمردند آسان يافته اند.

۳۹- وَ أَنِسُوا بِمَا اسْتَوْحَشَ مِنْهُ الْجَاهِلُونَ،--و به آنچه جاهلان از آن وحشت دارند انس گرفته اند.

۴۰. وَ صَحِبُوا الدُّنْيَا بِأَبْدَانٍ أَرْوَاحُهَا مُعَلَّقَةٌ بِالْمَحَلِّ الْأَعْلَى؛--آنها در دنيا با بدن هايى زندگى مى كنند كه ارواحشان به عالم بالا تعلق دارد،

۴۱-أُولَئِكَ خُلَفَاءُ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ--خلفاى الهى در زمين اند.

۴۲- وَ الدُّعَاةُ إِلَى دِينِهِ؛--و دعوت كنندگان به سوى آئينش می باشند.

۴۳- آهِ آهِ، شَوْقاً إِلَى رُؤْيَتِهِمْ.--آه آه چقدر اشتياق ديدارشان را دارم.

۴۴- اِنْصَرِفْ يَا كُمَيْلُ إِذَا شِئْتَ. اى كميل! (همين قدر كافى است) هر زمان كه مىخواهى باز گرد. انتخاب شفقنا از «کتاب علم بهتر است یا ثروت  از منظر امام علی علیه السلام« الحمد لله رب العامین - اللهم صل علی محمد وآل محمد وعجل فرجهم